Marketing tadqiqotlari

3.
 
Marketing tadqiqotlarida tajriba uslubining afzalliklari. 
 
Marketing  tadqiqotlarida tajriba  uslubi  ham  ko„p  qo„llaniladi.   Xususan, bu   tadqiqotda 
bir    necha    taqqoslanadigan  holatlarni  (guruhlarni)  yaratishga    va  o„zgaruvchi    ko„rsatkichlar 
ta`sirini aniqlashga asoslanadi.  
 
Demak,  marketing  tadqiqotlarining  tajriba  uslubi  bir-biri  bilan  taqqoslab  bo„ladigan 
omillar, ob`ektlar yoki sub`ektlar guruhini ajratishni talab qiladi. Bu uslubda tanlangan omillarning 
o„zaro aloqadorligi nazorat qilish va taqqoslash orqali aniqlanadi. 
Masalan,  firma tovarning sifati, uning  narxi, sotish uslublari, reklamasini o„zgartirmasdan, 
faqatgina  tovarning o„ramasini  o„zgartirib,  bu  sotuv  hajmiga  qanday  ta`sir  qilishini  aniqlamoqchi 
bo„ldi.  Buning  uchun  firma  bir  necha  do„konlarga  tovarni  oldingi  o„ramasida,  yana  bir  necha 
do„konga esa yangicha o„ramada yuborib, so„ng natijalarni taqqoslashi kerak bo„ladi. Agarda sotuv 
hajmlari avvalgiday qolsa, demak tovarning o„ramasi sotuv hajmiga ta`sir ko„rsatmas ekan.   
Yana  bir  misol,  shahar  ayollarining  ayrimlari  o„z  odatlariga    ko„ra  soch  quritish    va  soch 
turmaklash  qurilmalaridan  alohida  hollarda  foydalanadilar. Savdo firmasi elektr asboblari  ishlab 
chiqaruvchi    firma  ko„magida    umumlashgan  tarzda  ishlab    chiqarilgan    soch    quritish  va  soch 
turmaklash  qurilmasini  sotish va bunda  xaridorning  munosabatini  o„rganmoqchi. 
Ayollarning    qanday    guruhlari  (xaridorlik    atvori  va  iste`moldagi    fe`liga  ko„ra) 
umumlashgan  ko„rinishdagi  soch  quritish    va  soch  turmaklash  qurilmasini  sotib    oladi  yoki  sotib  
olmoqchiq  Bu    muammoni  elektr  asboblari  ishlab    chiqaruvchi  hamda  savdo    firmasi    tajriba 
(eksperiment)  uslubida  amalga oshirishi  yuqori samara  beradi. Tajriba uchun  savdo  firmasiga  
m   miqdorda    yangi qurilmalar    yetkaziladi.  Ularni   sotish  jarayoni    bir   yo„la  sinovdan  o„tadi  va  
keyinchalik  xaridorlar hatti-harakatlari  kuzatiladi. 
Tadqiqotlarda  tajriba uslubidan foydalanish o„rganilayotgan  ob`ekt yoki jarayon  xususida  
to„laroq    ma`lumot        olish  imkonini    bersada,  uni    tashkil  etish  bir  muncha    mushkul.  Chunki 
haqiqiy  (yoki  istakdagi)  holatni  yaratish,  barcha    omillar    ta`sirini  aniqlash  bir  qancha  
mutaxassislarni    jalb  etishni    va      tadqiqot    xarajatlarining  ortishiga  sabab  bo„ladi.    Shu    nuqtai  
nazardan    tajriba  o„tkazish    doirasi,  uning    yo„nalishlari,    uslublari  va  ketma-ketligi    dastavval  
mukammal    ishlab  chiqilishi    kerak,  tajribaning  tarkibi  hamda  o„tkazilish  tartiblariga  ilmiy  va 
tizimli holda yondashish zarur. Demak, tajriba usulining kamchiliklari bu: serxarajatlilik va barcha 
omillarni birdaniga inobatga olishning mavjudmasligi.