Marketing tadqiqotlari

Marketing tadqiqotlarini o‘tkazish uslubini tanlash ko‘p omillarga bog’liq: 

---

 
13 
 
1)  Tadqiqot xarajatlari. 
Chet el tajribasidan ma`lumki, tadqiqot bo„limlari yillik savdo hajmi 8 mln. dollardan ortik bulgan 
yirik firmalarda tashkil etiladi. Marketing tadqiqotlariga firma savdo hajmi 25 mln. dollardan kam 
bo„lganda byudjetning 1,5% ini, ortiq bo„lganda esa 3,5% ini sarflaydi.    
2)
 
Tadqiqot o„tkazishdagi tajribaning mavjudligi. 
Bu firmadagi yollangan mutaxassislarning malaka va mahoratiga bog‟lik. 
3)
 
Tovarning texnik asoslarini yaxshi va chuqur bilish. 
4)
 
Baholashning ob`ektivligi (haqiqatga javob berishi). 
5)
 
Maxsus uskuna va texnologiyalarning mavjudligi. 
Tadqiqotlar  utkazishda  komp‟yuter,  maxsus  dasturlar,  mini  videokameralardan  foydalanish 
axborotni  tez  qayta  ishlashga  ko„maklashadi  va  firmaning  raqobatchilar  oldida  ustunlikka  ega 
bo„lishini ta`minlaydi. 
6)
 
 
Sir tuta bilish. 
Bunda axborot firma mikyosidan tashkariga “sizib chiqmasligi” ko„zda tutiladi. 
Mavjud uslubiyotga asosan marketing tadqiqotlarini quyidagi turlarga bo„lish mumkin: 

 
Mavjud axborotlarni o„rganish 

 
Miqdoriy tadqiqotlar 

 
Sifat tadqiqotlari 
Mavjud  axborotni  o„rganish  -  bor  ma`lumotlarni  tahlil  qilishdan  iborat,  masalan, 
iste`molchilarning  demografik  tarkibi,  tovarning  savdosi  statistikasi,  raqobatchilar  ro„yxati,  ular 
to„g‟risidagi ma`lumotlar. 
 
Miqdoriy  tadqiqotlar  bu  asosan  so„rovlardan  tashkil  topgan.  So„rovlarning  aniqligi 
tanlanmaning  miqdoriga  va  savollarning  sifatiga  bog‟liq.  Masalan  tanlanma  kamida  1500-2000 
kishidan  iborat  bo„lishi  kerak.  Miqdoriy  tadqiqotlar  iste`molchilarning  odatlarini  o„rganish,  biror 
bir  tovarga  munosabatini  aniqlash,  kompaniya  imijini,  reklamaga  munosabatni,  narxga 
munosabatni,  hayot  tarzini  o„rganishda  qo„llaniladi.  Miqdoriy  tadqiqotlar  Nimaq  Kimq  Qanchaq 
Degan savollarga javob beradi.  
Miqdoriy tadqiqotlar bir qancha bosqichlarda o„tkaziladi: 
1.
 
Tadqiqot gipotezasini yaratish: buyurtmachi bilan anketani kelishish. 
2.
 
Tanlanmani amalga oshirish 
3.
 
Interv‟yulash: shaxsiy so„rov (face -to- face), telefon orqali, pochta orqali. 
4.
 
Ma`lumotlarni qayta ishlash 
5.
 
Hisobot tayyorlash. 
Sifat tadqiqotlari  iste`molchini chuqur o„rganishda, ya`ni ular nimaga unday emas, bunday 
qilyaptiq  degan  savolga  javob  berishdir.  Chunki  miqdoriy  tadqiqotlarda  iste`molchining  so„ziga 
ishonadilar,  ammo  uning  harakatlarining  asl  sababini  faqat  sifat  tadqiqotlari  orqali  o„rganish 
mumkin. Sifat tadqiqotlari quyidagi hollarda qo„llaniladi: 
1.
 
Tovar, xizmat va reklamani testdan o„tkazishda 
2.
 
Miqdoriy tadqiqotlardan oldin, gipotezalarni yaratishda 
3.
 
Miqdoriy tadqiqotlardan so„ng, uning natijalarini yaxshiroq tushunishda 
Marketingda 2 turdagi sifat tadqiqotlari qo„llaniladi: 
1.
 
Fokus-guruhlar    -    bunda  6-10  kishidan  iborat  bo„lgan  guruh  tuziladi  va  marketing 
tadqiqoti ob`ektiga oid suhbat va bahs davomida ma`lumotlar video yoki magnitofonga 
yozib  olinadi.  Bunda  kishilar  o„z  fikrlarini  erkin  izhor  qiladilar  va  ishlab  chiqaruvchi 
uchun juda qimmatli axborotni beradilar. 
2.
 
Chuqur  interv‟yulash    -    bunda  bir  respondent  bilan  1,5-2  soat  davomida  suhbat  olib 
boriladi. Iste`molchi o„z fikrlarini bayon etadi, savollarga javob beradi. Keyinchalik bu 
javoblar chuqur o„rganilib, tegishli xulosalar qilinadi. 
Sifat  tadqiqotlarining  natijalarini  ham  hisobot  tarzida  rasmiylashtiriladi  va  tegishli 
maslahatlar beriladi. 

---

 
14