Marketing tadqiqotlari

Axborot to‘plashni shakllantirish

Yuqorida ta’kidlaganimizdek, har qanday tadqiqot jarayonida, shu jumladan marketing tadqiqotlarida ham asosiy foydalanadigan vosita axborotlar bo‘lib hisoblanadi. Ularni shakllantirish masalasi ham o‘ta murakkabdir. Chunki ushbu tadqiqotda ikkilamchi ma’lumotlar bilan birga juda ko‘p birlamchi ma’lumotlarni ham to‘plashga to‘g‘ri keladi. Shu tufayli ushbu axborotlarni shakllantirish bilan birga ulardan foydalanish masalasi ham o‘ziga xos. Bu holatlar o‘z navbatida bir qancha tamoyillarga asoslanishini inobatga olish lozim.

“Prinsip” - so‘ziga o‘zbek tilining izohli lug‘atida quyidagicha izoh berilgan. Ushbu so‘z lotin tilidan olingan bo‘lib, “principium – asos, negiz, ibtido”¹, degan ma’noni anglatishi ko‘rsatilgan. Shuningdek, unga ikkita izoh berilgan:

“1. Biror nazariya, ta’limot, dunyoqarash va shu kabilarning dastlabki, asosiy qonun- qoidasi; faoliyat uchun asos qilib olinadigan bosh g‘oya, qonun-qoida.

2. 
   Xulq-atvor, xatti-harakat me’yorlarini belgilaydigan, kishi og‘ishmay amal qiladigan ichki ishonch, nuqtai nazar, qarash, maslak”².
   

Bulardan kelib chiqib, marketing tadqiqotlarida axborotlarni shakllantirish va ulardan foydalanishda asos bo‘ladigan va tayanadigan yo‘nalishlarni aniqlash lozib bo‘ladi. Tadqiqotlarimiz ko‘rsatdiki, marketing tadqiqoti ham bir qancha prinsiplarga tayanadi. Chunki har qanday tushunchani to‘liq anglash uchun uni har tomonlama o‘rganishni taqozo qiladi. Bulardan kelib chiqib mazkur prinsiplarga quyidagilar kirishini nazarda tutamiz:

• 
  ishonchliligi;
  
• 
  dolzarbligi;
  
• 
  qamralganligi
  
• 
  muvofiqlashtirilganligi;
  

¹Ўзбек тилининг изоҳли луғати. – Т.: Ўзбекистон миллий энциклопедияси. ДИН, 2012. – 309 бет.

²Ўша жойда. 309-бет.

• 
  uzluksizligi;
  
• 
  maqsadga muvofiqligi;
  
• 
  tushunarliligi;
  
• 
  ko‘paytirish mumkinligi;
  
• 
  tejamkorligi kabilar.
  

Ushbu prinsiplarning bir-biri bilan bog‘liqligini quyidagi rasmda keltirilishni lozim, deb topdik (6.3-rasm).