Marketing tadqiqotlari

– jadval

Miqdoriy bog‘lanish darajasi

Qiymati	0,1 – 0,3	0,3 – 0,5	0,5 – 0,7	0,7 – 0,9	0,9 va undan yuqori
Bog‘lanish kuchi	bo‘sh	o‘rtacha	sezilarli	yuqori	juda yuqori

Bularning tenglamasi mos ravishda quyidagicha:

^Yi ^{= a}1 ^{+ a}1<sup>x– to‘g‘ri chiziqli bog‘lanish.

U=x</sup>0 ^+a1^{x +a}2<sup>x2parabala tenglamasi.

U =a</sup>0 ^{+ 𝐚𝟏 ; - giperbola tenglamasi;}

𝐱

^{U =a}0^{xa1 - ko‘rsatkichli tenglama.}

Ushbu tenglamalarning hammasi marketing tadqiqotlarida keng qo‘llanilishi mumkin.

Korrelyatsiyalanadigan omillar sifatida bitta yoki ikkita bloklar koordinata oralig‘idan ma’lumotlar tanlab olinadi. Har bir juftlik omillar uchun oddiy korrelyatsiya koeffitsiyenti hisoblab chiqiladi. Bunda yig‘indi chiqarish yoyilgan holat o‘zgaruvchilari bo‘yicha amalga oshiriladi. Yoyilgan holat o‘zgaruvchisi – uning atrofida ma’lumotlar joylagan o‘q rolini o‘ynaydigan o‘zgaruvchi, masalan, grafikdagi abssissadir. Shu bilan bir paytda u statistika generatori rolini o‘ynaydi: unda statistik ko‘rsatkichlar: korrelyatsiya koeffitsiyenti, regressiya koeffitsiyent va boshqalarni hisoblab chiqishda ma’lumotlar yig‘indisini chiqarish amalga oshiriladi. Odatda bu zamon va/yoki makon bo‘ladi. Shunday qilib, korrelyatsiya aytaylik, mahsulot sifati va raqobatbardoshlikni oshiri yoki unga talabning ortishi o‘rtasidagi zamonga va makonga oid sinxronlikni aks ettiradi.

2. Juftli korrelyatsiya

Agar marketologni ikkita metrik ko‘rsatkich o‘rtasidagi aloqa qiziqtiradigan bo‘lsa, bunda juft korrelyatsiyadan foydalaniladi. Ushbu korrelyatsiya Pirson korrelyatsiya koeffitsiyenti bilan tavsiflanadi. Korrelyatsiya xususiy koeffitsiyenti – o‘zgaruvchilar samarasiga tuzatish kiritishdan so‘ng ikkita o‘zgaruvchi o‘rtasidagi bog‘liqlik o‘lchovidir. Korrelyatsiya koeffitsiyenti -1 dan +1 gacha o‘zgaradi. Koeffitsiyent mutlaq qiymati aloqa qalinligini tavsiflaydi, belgi esa uning yo‘nalishini ko‘rsatadi.

Juft korrelyatsiya quyidagi kabi savollarga javob beradi:

• 
  talab reklama xarajatlari bilan qanchalik kuchli bog‘langan?
  
• 
  iste’molchilarning tovarlar sifatini qabul qilishi ularning narxni qabul qilishi bilan bog‘liqmi?
  

Xususiy korrelyatsiya esa quyidagi savollarga javob beradi:

• 
  agar talabning reklama xarajatlariga bog‘liqligini oladigan bo‘lsak, narx omilining ta’siri bormi?
  
• 
  sifat va narx ta’sirini o‘rganishda savdo markasi samarasi bormi?
  

Xususiy korrelyatsiya qalbaki bog‘liqliklarni aniqlash uchun foydali bo‘lishi mumkin.

Agar ma’lumotlar oraliqli yoki nisbiy shkalalar yordamida o‘lchangan bo‘lsa, bu korrelyatsiya turlarining birontasi bilan muammo yuzaga kelmaydi. Lekin nometrik o‘zgaruvchilar ham mavjud bo‘lib, ularni oraliqli yoki nisbiy shkalalar yordamida o‘lchab bo‘lmaydi yoki ular normal taqsimot qonuniga bo‘ysunmaydi. Bunday holatlarda Spirmen koeffitsiyentlari yoki Kendal rang korrelyatsiyasi foydalaniladi, korrelyatsiyaning o‘zi esa nometrik korrelyatsiya deb ataladi. Bu koeffitsiyentlarning farqi shundaki, Kendal rang korrelyatsiyasi kuzatuvlarning katta qismi nisbatan kam sonli toifalarga to‘g‘ri kelganda, Spirmen rang korrelyatsiyasi esa, aksincha – toifalar soni ko‘p bo‘lganda foydalaniladi.