Marketing tadqiqotlari

Download 3,61 Mb. bet 109/304 Sana 18.01.2022 Hajmi 3,61 Mb. #384519

Bog'liq
1503-Текст статьи-4092-1-10-20200627 (1)

Bu sahifa navigatsiya:

• TAMINOTChILAR MARKЕTING MIKROMUHITI
• MARKЕTING VOSITAChILARI
• RAQOBATChILAR
• JAMOATChILIK
• 7.8.-rasm. Marketing makromuhiti

FIRMAVAUNINGBO’LINMALARI

			TA'MINOTChILAR
MARKЕTING MIKROMUHITI
			MIJOZLAR
			MARKЕTING VOSITAChILARI
			RAQOBATChILAR
			JAMOATChILIK

7.7-rasm. Marketing mikromuhiti tarkibi

Mijozlar va xaridorlarni o‘rganish odatda ularni «mijozli bozor» turkumiga bo‘lib o‘rganish keng tarqalgan.

Bozorda iste’molchi sifatida yakuniy iste’molchilar – yakka holdagi shaxslar, oilalar, uy xo‘jaliklari va ist’molchi-tashkilotlar – ishlab chiqarish korxonalari, ulgurji va chakana savdo, davlat va boshqa notijorat muassasalari namoyon bo‘ladi.

Ta’minotchilar bu korxonani ishlab chiqarish dasturini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan moddiy resurslar va xizmatlar bilan ta’minlab turuvchi firma va alohida shaxslardir.

Marketing muhiti ta’minotchilarga nisbatan uzoq va qisqa muddatli, yakka holdagi va ommaviy bo‘lishi mumkin. Ta’minotchilarni tanlab olish murakkab va juda mas’uliyatli vazifa, chunki ishlab chiqarishning ritmikligi, firmaning rentabelligi va nufuzi ko‘p jihatdan aynan shunga bog‘liq bo‘ladi.

Ta’minotchilarga qo‘yiluvchi asosiy talablar quyidagilardan iborat:

• 
  ta’minot jadvaliga aniq rioya qilish;
  
• 
  sifat standartlariga rioya qilish;
  
• 
  talablarning o‘zgarishiga tezkorlik bilan javob qaytarish;
  
• 
  texnik hujjatlarning detalli bayon qilinishi;
  
• 
  narx siyosatining barqarorligi va moslashuvchanligi;
  
• 
  ochiqlik (hududiy va kommunikatsion).
  

Ta’minotchilarga nisbatan marketing talablari umumiqtisodiy vaziyat va bozor kon’yunkturasiga qarab o‘zgarib turishi mumkin.

Vositachilar bu tanlab olingan bozorda korxonaning tijorat faoliyatini qo‘llab- quvvatlovchi firma va alohida shaxslardir. Marketing vositachilari strukturasi savdo vositachilari, transport kompaniyalari, moliya-kredit muassasalari, reklama va konsalting firmalaridan tarkib topgan.

Yuqorida aytib o‘tilganidek, mikromuhit tahlili marketing kon’yunktura jarayonlari bilan bog‘liq bo‘ladi. Undan farqli ravishda strategik tahlilning faoliyat sohasi butun bozorga va mos raivshda har bir firmaga ta’sir ko‘rsatuvchi global kuch va omillar yig‘indisini tashkil etadigan marketing makromuhiti hisoblanadi. Shunday qilib, makromuhit bevosita muayyan firma faoliyatiga ham, butun bozordagi vaziyatga ham ta’sir ko‘rsatadi.

Marketing makromuhiti – butun bozorga, jumladan, alohida olingan firma va korxona marketingiga ta’sir ko‘rsatuvchi global ijtimoiy-demografik, iqtisodiy, tabiiy-geografik, axborot kuchlari va omillari yig‘indisi (7.8 – rasm).

7.8.-rasm. Marketing makromuhiti
Makromuhit tarkibiga quyidagi kuch va omillar kiradi:

• 
  ijtimoiy-demografik muhit;
  
• 
  iqtisodiy muhit;
  
• 
  huquqiy va siyosiy muhit;
  
• 
  fan-texnika taraqqiyoti;
  
• 
  tabiiy-geografik va iqlim sharoitlari;
  
• 
  axborot muhiti, jumladan, ommaviy axborot vositalari.
  

Marketing makromuhiti kuch va omillarini tadqiq etish marketing faoliyati strategik tahlilining muhim bosqichi hisoblanadi. Ularga moslashib olish, ularni o‘rganish, ular ta’sirini modellashtirish, ularning ta’sir kuchi va yo‘nalishini o‘lchash zarur. Fan-texnika muhitining ta’sirini baholash tovarlar sifatini tahlil qilishda talab etiladi. Geografik muhit ta’siri tovar massasining hududiy joylashuvini tavsiflaydigan logistika modellarida aks ettirilishi lozim. Ijtimoiy-demografik va iqtisodiy muhit kuch va omillari ta’siri statistik va ekonometrik tahlil yordamida tavsiflanishi mumkin.

Demografik omilning bozor rivojlanishi dinamikasiga ta’sirini indeksli omillar modeli yordamida aniqlash mumkin:

bu yerda

I - indekslar; ∆ - o‘sish; i, j, k - tovarlar bozorining rivojlanish omillari.

Marketing demografik muhiti – tovarlar bozorining holati va rivojlanishi bilan bog‘liq bo‘lgan, jins-yosh va oila tarkibi bo‘yicha taqsimlangan mamlakat va uning mintaqalari aholis yig‘indisidir.

Yuqorida aytib o‘tilgan panelli tadqiqotlar vaqti-vaqti bilan iste’mol koeffitsiyentlari, ya’ni katta yoshdagi aholining iste’mol darajasiga keltirilgan yosh bo‘yicha iste’mol darajasini tuzishga imkon beradi. Jon boshiga va uy xo‘jaliklariga hisoblangan iste’mol xarajatlari hajmi aniqlanadi. Bozor vaziyati tahlilida aholining xarid layoqati va iste’mol narxlari dinamikasini tavsiflash uchun asos qilib iste’mol savatchasi tushuchasi olinadi. Bunda tabiiy-iqlim va mintaqaviy iste’mol xususiyatlari hisobga olinadi.

Download 3,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: