Marketing muhiti

Korxona makro-muhiti 
Korxona  to’xtovsiz  tashqi  kuch  va  omillar  ta'siroti  ostida  o’z  faoliyatini  olib 
boradi.  Ba'zi  hollarda  ular  maqbul  imkoniyatlarni,  boshqa  hollarda  esa  xavf-xatarni 
sodir qiladilar. Shu bois aytish mumkinki, korxona peshqadamligining istiqboli tovar 
va  xizmatning  tegishli  marketing  muhitiga  mosligi  bilan  ifodalanadi.  25-chizmada 
korxona makro-muhitining asosiy omillari keltirilgan. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
25-chizma. Korxonaning tashqi muhiti (makro-muhit) 
 
Mamlakatdagi  siyosiy  muhit  asosan  davlatning  mustaqilligi  va  bevosita 
siyosiy  yondashuvlar  va  yo’nalishlarni  mustahkamlash  bilan  bog’liq  tendentsiyalar, 
boshqa  tomondan  esa  bozor  munosabatlariga  o’tish  va  o’zaro  manfaatli  aloqalarni 
o’rnatish  bilan  tavsiflanadi.  Siyosiy  muhitga  ijro  etuvchi  davlat  hokimiyatining 
omillari  bilan  bir  qator  muhim  omillar  ham  kiradi.  Ular  ichida  mulkchilik, 
tadbirkorlik, iste'molchilar  huquqlarini muhofaza qilish  va reklama  munosabatlarini 
tartibga  soluvchi  qonunchilik  va  qonunlarni  ko’rsatish  mumkin.  Huquqiy  tartibga 
solishning samarali yo’nalishlarini izlash davom etmoqda. 
Jamiyat  iqtisodiy  muhitining  ahvoli  asosan  korxonalar  daromadlarining 
darajasi  va  aholining  xarid  qobiliyati  kabi  ko’rsatkichlar  bilan,  shuningdek, 
inflyatsiya,  kredit  stavkalari,  soliq  solish  stavkalari,  aholining  joriy  daromadlari, 
jamg’armalarining  darajalari,  iste'mol  savatining  qiymati  bilan  aniqlanadi.  Bu 
ko’rsatkichlarning    o’zgarishi  talabda  nafaqat  miqdoriy,  balki  tarkibiy  siljishlarga 
ham olib keladi. 
Tabiiy  muhit  jamiki  landshaft  (manzara)  va  atrof-muhitning  ifloslanishi 
quyidagi holatlarga bog’liq: 

 
xom ashyoni ratsional ishlatish darajasi; 

 
qayta ishlab chiqarishga imkonsiz tabiiy resurslardan foydalanish miqdori; 

 
butunlay yo’q bo’lish oldida turgan hayvonlar soni; 
Korxonalar 
 
Siyosiy muhit 
 
Dеmografik muhit 
 
Tabiiy muhit 
 
Iqtisodiy muhit 
 
Madaniy muhit 
 
Ilmiy-tеxnikaviy muhit 
 

 
142 


 
ozon  qatlamining  kamayishi  va  natijada  "issiqxona  taassuroti"  vujudga 
kelishi. 
Yo’nalishlarning har bir muayyan ko’rsatkichlari orqali atrof-muhitning u yoki 
bu  tomonini  tasniflash  mumkin.  Shu  bilan  birga  bular  marketing  kuchlarining 
ta'sirotiga ham ega. 
Umumiy  yondoshuv  jihatdan  tabiiy  muhitning  o’zgarishi  quyidagi  omillar 
atrofida 
ro’y 
beradi: 
xom 
ashyoning 
tanqisligi 
(defitsit), 
energiyaning 
qimmatlashishi, atrof-muhitning ifloslanishi va tabiiy resurslarning davlat tomonidan 
muvofiqlashtirilishi. 
Marketing  nuqtai  nazaridan  hozirgi  sharoitda  suv,  oziq-ovqat,  yog’och,  neft, 
ko’mir  hamda  ayrim    mineral    turlarini  ishlatishda  oqilona  yondoshuv  qo’llanishi 
katta ahamiyatga ega. Energiyaning qimmatlashishi, avvalo, neft qazish ishlari bilan 
bog’liq.  Ma'lumki,  ularning  zaxiralari  cheklangan  va  keyingi  qazish  jarayonlari 
yildan-yilga  yirik  investitsiyalarni  talab  etmoqda.  Boshqa  (alternativ)  energiya 
turlarini topish borasida muhim izlanish va tadqiqotlar olib borilmoqda. Gap quyosh, 
yadro, shamol va boshqa energiya manbalari to’g’risida borayotir. 
Iqtisodiyoti  rivojlangan  mamlakatlarda  ekologiya  qonunchiligi  doimo 
takomillashtirish va o’ta talabchanlik tendentsiyasiga ega. Demak, bu sharoitda atrof-
muhitni  himoya  qiluvchi  standartlarga  rioya  qilgan  firmalar  muammolarni  echish 
maqsadida kam kuch va vosita sarflanadigan yo’l va imkoniyatlarni amaliyotga jalb 
etishlari muqarrar. 
Bozor  kon'yunkturasi  ko’p  tomondan  demografik  tavsiflar  va  aholi 
shakllanishining  asosiy  tendentsiyalari  bilan  belgilanadi.  Bunda  shaxsiy  iste'mol 
tovarlariga bo’lgan talabning rivojlanishi va ishlab chiqarishga mo’ljallangan tovarlar 
bozoridagi o’zgarishlar o’rtasida  to’g’ridan-to’g’ri  aloqa  kuzatiladi.