Kashf etilishi va tadqiq qilinish tarixi
16-asrda Okeaniyaga yevropaliklar borgunga qadar okeaniyalik dengizchilar qoʻshni orollarga
koʻchib borib oʻrnashish jarayonida Tinch okeanning jan. qismida eng yaqin suv yoʻllarini
oʻzlashtirganlar. Ularning tajribasidan keyinchalik yevropaliklar maʼlum
darajada
foydalanganlar. Okeaniya orollarining yevropaliklarga maʼlum boʻlishi F. Magellan
ekspeditsiya-sidan (1521) boshlandi. 16-asr oxirlarigacha ispan va portugal dengizchi
sayyohlari Mikroneziya, Solomon va Melaneziyadagi boshqa orollarni topdilar. 1642—43
yillarda A. Tasman
ekspeditsiyasi Yangi Zelandiya, Tonga va Fiji orollarini tadqiq qildi. 17-asr
oxiri — 18-asr boshlarida ingliz va fransuz dengizchi sayyohlari Okeaniyaning markaziy va
sharqiy qismidagi orollarga yetib bordilar. J. Kuk tomonidan Tuamotu, Tonga, Yangi Gebrid,
Yangi
Kaledoniya, Gavayi orollari, Kuk orollari va boshqa kashf etildi. 19-asrda Okeaniyani
tadqiq qilinishiga I. F. Kruzenshtern, Yu. F. Lisyanskiy, F. F.
Bellinsgauzen, M. P. Lazarev, O. Ye.
Kotsebu, F. P. Litke va boshqa hissa qoʻshdilar. N. N. Mikluxo-Maklay Okeaniyadagi Yangi
Gvineya va boshqa orollar aholisining antropologiya va etnografiyasi, xoʻjaligi toʻgʻrisida
muhim maʼlumotlar toʻplagan.
31 mln. kishi (2001, Avstraliya bilan birga). Okeaniyaning tub joy aholisi 4 yirik guruhga
boʻlinadi: papuaslar, melanezlar, polinezlar va mikronezlar. Okeaniyaga
yevropaliklar kela
boshlagan vaqtda (16-asr boshi) u yerda taxminan 3,5 mln. aholi yashar edi. Begunoh
oʻldirish, chetdan olib borilgan yuqumli kasalliklar va boshqa natijasida aholi keskin
kamaygan. 19-asr oxiri va 20-asr boshiga kelib aholi soni yana tez oʻsa boshladi.
Etnik tarkibi
Okeaniyada irqi, tili, tarixi va madaniyati jihatidan oʻzaro keskin farq qiluvchi xalqlar yashaydi.
Ularni son jihatidan 2 qism-ga: mahalliy aholi va koʻchib borgan aholiga boʻlish mumkin.
Okeaniyaning mahalliy aholisi polineziya, melaneziya va mikroneziya
antropologik tiplarga
Aholisi
mansub. Mahalliy aholining bir qismi malay-polinez tillarida, boshqa qismi papua tillarida
soʻzlashadi. Papua tillari bir necha guruhlarga boʻli-nadi. Lekin Okeaniya xalqlarining til
guruhlari ularning mavjud etnik va madaniyati jihatidan yaqinligiga toʻla muvofiq emas.
Etnografik adabiyotlarda ularni koʻpincha tarixi va madaniyati oʻxshash oblastlar boʻyicha
guruhlashtiradilar. Okeaniyaning mahalliy boʻlmagan xalqlari
ingliz-yangi zelandiyalik, fransuz
(Yangi Kaledoniya), amerikalik, yapon va filippinlik (Gavayi orollari), qind (Fiji orollari) va
boshqalardan iborat. Diniy jihatdan Okeaniya aholisining koʻpchiligi xristian.
[1]
1.
OʻzME
. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Ko‘proq o‘rganish
Ushbu maqolada
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi
(2000-2005)
maʼlumotlaridan foydalanilgan.
Ushbu maqola
chaladir
. Siz uni
boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Okeaniy
a&action=edit)
Vikipediyaga
yordam berishingiz mumkin.
Bu andozani
aniqrogʻiga
almashtirish kerak.
"
https://uz.wikipedia.org/w/inde
x.php?
title=Okeaniya&oldid=2477855
"
dan olindi
Manbalar