Марказий осиёда агробиоҳилликни сақлаб қолиш ва ундан фойдаланиш

Террасаланган қияликларда вақтинчали мевали турларни ёнғоқлар орасига, қатор ичига, квадрат усулида жойлашганларда эса қатор ичига қатор орасига экилади.

Грек ёнғоғини шох-шаббасини борган сари ўсиб бориши натижасида оралиқда экилган мевали дарахтлар олиб ташланади, чунки улар ёнғоқ дарахтини соялаши мумкиндир. Суғориладиган майдонларда биринчи ва иккинчи йили (кўчатлари экилгандан сунг) қаторлар орасига бошқа қишлоқ хўжалик экинларини экиш мумкиндир.

8. Ёнғоқнинг кўчатларини экиш.
Ёнғоқнинг кўчатлари ва зичлантирувчи турлар кузда, барглар тўкилгандан сўнг ёки баҳорда вегетация бошланмасдан экилади. Баҳорги ишларни тезлатиш учун экиладиган жойларни ва чуқурчаларни қазишни кузда бажарадилар. Экиш учун чуқурчаларни қўлда ёки машина ёрдамида қазилади. Чуқурчаларнинг катталиги шундай бўлиши керакки, унда илдиз тармоқлари бемалол жойлашиши керакдир (50х50х50 см дан 70х70х70 см гача). Кўчатлар икки ёшли бўлиши керак. Улар яхши ривожланган, механик зарарланмаган бўлиши зарур. Экишдан олдин зарарланган илдизлар кесиб ташланади, сўнг илдиз қисмини лой ва гўнг аралашмасидан иборат бўлган қуюқ массага ботириб олинади. Экишдан 6-8 кун илгари чуқурчаларга 10 кг чириган гўнг ёки 300 г. суперфосфат, 60 г калийли туз ва 60 г аммоний сульфати солинади. Ушбу миқдорни ярмиси чуқурчани тубига, иккинчи ярмиси юқоридаги чириндили тупроқ битлан аралаштирилади ва у билан чуқурга қўмилади. Чуқурчаларга экиш техникаси бошқа мевали турларни экишдаги техникага ўхшашдир, кўчатлар экилгандан сўнг уларнинг новдалари кесилмайди, фақат 70-80 см баландликкача ён шохчалари кесиб ташланади. Экилгандан сўнг атрофига айлана шаклда ариқчалар кесилади (1,0-1,2 м диаметрли) ва яхшилаб суғорилади. Тупроқ зичлангандан сўнг кўчатларни қозиқларга боғлаб қўйишади. Илдиз бўғизи очилиб қолса уни тупроқ билан беркитиб қўйилади. Қуриб қолган кўчатларни ўрнига кузда ёки кейинги йилги баҳорда янгилари экиб кўйилади.
9. Ўғитларни беришни миқдори ва вақти
Ёнғоқзорларни ҳосилдорлигини оширишнинг усулларидан бири – уларга минерал ўғитларни беришдир. Суғориладиган ерларда ёнғоқ кўчатларини остига азот ва фосфор 90-120 кг дан (270-360 кг аммиакли селитра ёки 45-60 кг аммоний сульфати ва 450-660 кг оддий донадор суперфосфат).
Суғориладиган плантацияларда 150 кг/га азот (450 аммиакли селитра ёки 750 кг аммоний сульфати) ва 120 кг/га фосфор солинади (600 кг/га суперфосфат). Суғорилмайдиган участкаларда азот 60-90 кг/га (180-270 кг аммиакли селитра ёки 300-450 кг/га аммоний сульфати), фосфор 60 кг/га (335 оддий суперфосфат) ва калий 30 кг/га (75 кг/га калий тузи) берилади.
Суғориладиган экинларга минерал ўғитларни бериш ўзининг хусуситларига эгадир. Уларни ўғитлаш боғни суғориш билан боғлиқдир. Шунинг учун азотли ва фосфорли ўғитларни уч вақтда берилади – апрел, май, июнда. Апрелда 50% азот ва фосфор қор эригандан сўнг, қолганлари эса майда ва июнда – иккинчи суғоришдан олдин. Калийли ўғитлар апрелда ҳаммаси солинади, фосфорли ўғитлар 50% ва калийли барча дозасини кузда солиш мумкин. Бу ҳолда фосфорли ўғитларни 50% и ёзги озиқлантириш шаклида солинади. Уч йил кетма-кет ўғитлар берилади. Уларнинг таъсири кейинги 3-4 йилда ҳам бўлади.
Ёнғоқнинг ёш экинларида барча майдонга солиш мақсадга мувофик эмасдир, чунки ёш ўсимликлар уларнинг илдиз тармоғи тарқалган қатламда фойдаланадилар, яъни шох-шаббасини икки радиуси майдончада. Шу майдончага ўғит бериш керак.
Хосилга кирган плантацияларда азот 120 кг/га (360 кг аммиакли селитра ёки 600 кг/га аммонли сульфат) 180 кг фосфор (900 кг суперфосфат) ва 60-90 кг/га калий (150-200 кг/га калий тузи) беришга самаралироқ бўлади.
Шуни ҳисобга олиш керакки, ўғитларни юқори агротехник фонда, айникса тўғри суғорилганда , тупроқ юмшатилганда ва бегона ўсимликларга қарши кураш олиб борилганда ва ҳ.к.