Марказий нерв системаси тугрисидаги умумий маълумотлар. М. Н. С. Нинг фило ва онтогенези. Орка мия анатомияси



Download 0,56 Mb.
bet47/56
Sana22.07.2022
Hajmi0,56 Mb.
#836488
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   56
Bog'liq
3-семестр-маъруза-матнлари

Симпатик нерв системаси.


55

Парасимпатик нерв системаси.


35



Симпатик нерв системаси.


Симпатик нерв системасининг узаклари торако - люмбал булимд жойлашган. Узаклар С 4viii 0, Th 4i 0-Th 4xii 0, L 4i 0-L 4iii 0 сегментлари ён шохларининг substantia intermedia lateralis сохасида жойлашади. Ё шохларининг узакларидан ажраган нерв толалари, олдинги илдизла таркибида умуртка погонаси каналидан чикади. Умуртка погонасида ташкаридаги толалар rami communicantes albi номи билан, умуртк погонасининг икки ёнида симпатик тугунлар тизимчасини - truncu sympathici dexter et sinister ни хосил этишда катнашади. Тruncu sympathicus тизимчаси - симпатик нерв тугунларидан - gangli trunci sympathici, тугунлар орасидаги кушувчи нерв толаларидан rami interganglionares лардан хосил булади. Симпатик тугунла умуртка погонасининг икки ён томонида жойлашиб, буйин, кукрак, бел, думгаза кисмларига булинади. Буйин кисмида учта тугун : юкориги, урта ва остки тугунлар учрайди. Кукрак кисмида 10-12 та тугун булади. Бел сохада 3-4 тугун учрайди. Думгаза ёки чанок сохаларида эса 4 тугун жойлашади.
Симпатик нерв толаларининг таркалиши :

  1. Тугундан чикувчи постганглионар толалар rami communicante grisei номи билан уз якинидаги орка мия нерв толаларига кушилиб, кундаланг - таргил мушакларга етиб боради.

  2. Тугундан чикувчи постганглионар толалар уз якинидаги артериялар деворида симпатик толаларининг чигалини хосил этиб, ко томирлар билан бирга тукима ва хужайраларгача етиб боради. Бу симпатик толалар тукималарнинг трофик (озикланиш) вазифасини таъминлайди.

  3. Тугунлардан ажралаётган мустакил постганглионар симпати нерв толалари сифатида аъзоларга етиб боради. Бундай нервларг буйин тугунларидан ажралувчи n. cardiaci cervicales superior, medius et inferior, n. n. cardiaci thoracici, n. splanchnici major e minor лар мисол була оладилар.

Буйин сохасидан ажралувчи нервлар.
Буйин тугунлари калла, буйин ва кукрак сохаларидаги аъзо в тукималарни иннервация этишда катнашади.

  1. n. caroticus internus, n. vertebralis - шу номли кон томирлар деворида симпатик нерв чигаллари хосил булади. Кон томирла билан бирга нерв толалари, калла ичига утиб, бош мия пардаларини, бош мия кон томир деворларини, гипофиз сохасини, хамд III, IV, V, VI жуфт нервлар сохасини симпатик иннервациясида катнашади. Plexus caroticus internus симпатик чигалдан n. petrosus profundus тармоги ажралиб, VII жуфт нервининг парасимпатик тармог булган n. petrosus major га кушилади ва умумий нерв - n. canali pterygoidei ни хосил этади. Бу нерв канот - танглай чукурчасидаг тугунни - ganglion pterygopalatinum ни хосил этишда катнашади. Б тугундан бошланадиган толалар куз ёш безини, бурун бушлигидаги в танглайдаги безларни вегетатив иннервациясида катнашади.

  2. n. n. carotici externi - буйин тугунларидан ажралаётган толалар ташки уйку артерияси деворини ураб олади. Бу чигалдан ажралаётган кулок тугуни ganglion oticum ни хосил этишда катнашади. Бу тугундaн ажралаётган вегетатив толалар кулок олди сулак безининг иннервациясида катнашади. Ташки уйку артериясининг тармог булган юз артерияси - а. facialis деворидаги чигалдан ажралаётга симпатик толалар жаг ости тугуни - gangl. submandibulare ни хосил этишда катнашади. Бу тугундан ажраган вегетатив толалар ти ости ва жаг ости сулак безларини вегетатив иннервациясида катнашади.

  3. Буйин сохасидаги аъзолар кон томирлар чигалидан симпати иннервацияланади (rami laryngopharyngei).

  4. Калла сохасидаги мушаклар, тери безлари, куз корачигин кенгайтирувчи толалар, сулак безлари, куз ёш безлари - кон томи деворидаги чигаллардан симпатик инервацияланади.

  5. Буйиндаги хар бир тугундан юракнинг иннервацияси учу постганглионар симпатик нервлар : n. cardiaci cervicales superior, medius et inferior ажралади.

Кукрак тугунларидан ажралувчи нервлар.

  1. N. n. cardiaci thoracici - юкоридаги кукрак тугунларида ажралиб, юракнинг атрофидаги вегетатив чигални хосил этишда катнашади.

  2. Rami communicantes grisei - кушувчи кулранг постганглионар симпатик толалар - кукрак сегментларидан чикувчи ковургалараро нервга кушилади. Бу нерв n. intercostales нинг иннерваци этувчи мушакларда ва терида трофик иннервацияни таъминлайди.

  3. Rami pulmonalis - постганглионар симпатик толалар бронхларни ва упканинг вегетатив иннервациясини таъминлайди.

  4. Rami aortici кукрак аортасининг деворида plexus aorticu чигалини хосил этишда катнашади. Бу вегетатив чигал толалари кук оралигидаги аъзоларнинг (трахея, бронх, кизилунгач, айрисимо без) симпатик иннервациясини таъминлайди.

  5. N. splanchnici major et minor - ички аъзоларни иннерваци этувчи нервлар. Катта тармок кукракнинг V-IX тугунларидан ажралади. Кичик тармок X-XI кукрак тугунидан бошланади. Бу тармокла диафрагмани хосил этувчи мушак оёкчаларининг орасидан утиб, кори бушлигида куёш чигалини - рlexus coeliacus ни хосил этишда катнашади.

Бел сохасидаги тугунлардан ажралувчи нервлар :

  1. Бел сохадаги тугунлардан ажралувчи постганглионар толалар, кукрак тугунларидан ажраган n. splanchnici major et minor ла билан кушилиб куёш чигали - рlexus coeliacus ни хосил этади. Б чигал truncus coeliacus артериясининг бошланиш сохасида жойлашиб, бу артерия тармоклари буйлаб, корин бушлигининг юкори кават аъзоларига таркалади. Бу чигал тармоклари : меъда, талок, жигар, 12 бармокли ичак, буйрак, буйрак усти безида таркалади.

  2. Бел сохадаги тугунлардан ажралувчи толалар юкориги ича артерия деворида рlexus mesentericus superior нерв чигалини хоси этишда катнашади. Бу чигалдан ажралган нерв толалари, кон томирлар девори буйлаб йуналиб, ингичка ва йугон ичакларни симпати иннервациясида катнашади.

  3. Бел сохадаги тугунлардан чикаётган симпатик толалар остк ичак артериясининг атрофида рlexus mesentericus inferior чигалин хосил этади. Чигалдан ажралувчи тармоклар йугон ичакнинг тушувчи, S-симон ичакни ва тугри ичакнинг устки булимларини вегетатив иннервациясини таъминлайди.

Думгаза сохадаги тугунлардан ажралувчи нервлар :

  1. Думгаза сохасидаги тугунлардан ажралувчи нервлар чано44 бушлигида рlexus hypogastricus inferior чигалини хосил этади. Чанок сохасидаги вегетатив чигаллардан ажралувчи тармоклар сийдик копчасини, тугри ичакни, бачадонни, ички жинсий аъзоларни ва ташки жинсий аъзоларнинг симпатик иннервациясини таъминлайди.

  2. Думгаза сохасидаги тугунлардан ажралувчи нервлар ram communicantes grisei номи билан оёкни иннервация этадиган нервларга кушилади.

Думгаза сохасидаги тугунлардан ажралувчи постганглиона толалар оёкни кон билан таъминлайдиган кон томир деворларида чигаллар хосил этиб, оёкдаги тери безларини, мушаклар тонусини в трофикасини бошкарувчи симпатик толалар билан таъминлайди.

Download 0,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   56




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish