Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich


VII.4. Tuxumlardan jo‘ja ochirish



Download 3,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet323/433
Sana30.09.2021
Hajmi3,26 Mb.
#189918
1   ...   319   320   321   322   323   324   325   326   ...   433
Bog'liq
chorvachilik asoslari

VII.4. Tuxumlardan jo‘ja ochirish. 
Tuxumdan  jo„ja  ochib  chiqishi  uning  tarkibidagi  murtakning  rivojlanishini 
ta‟minlashni  taqozo  etadi.  Bu  jarayon  tabiiy  sharoitda  kurk  mokiyon 
parrandalarning  tuxumning  embrion  rivojlanishi  davrida  bosib  yotishi  bilan 
ta‟minlanadi.  Hozir  ham  shaxsiy  yordamchi  xo„jaliklarda  jo„jalar  kurk  tovuqlar 
yordamida  ochiriladi.  Bunday    instinktga  faqat  mahalliy  tovuqlar  ega  bo„lib,  zotli 
tovuqlar bu odatdan mahrum, yoki seleksiya natijasida ushbu fe‟l yo„qotilgan. 


 
268 
Sanoat  parrandachiligida  jo„jalar  albatta  inkubator  yordamida  ochiriladi,  bu 
usul ma‟lum davrda, xohlagancha jo„ja olish imkonini beradi. 
Inkubatorlarda  murtakning  mo„tadil  rivojlanish  uchun  zarur  bo„lgan  tabiiy  
rivojlanishga xos sharoitlar yaratilgan. 
Tuxumning  sun‟iy  ravishda  ochirishga  kishilar    qadimdan  qiziqqan,  dastlab 
Osiyo  mamlakatlari  va  Misrda,  keyinchalik  Yevropada  shunday  ishlar  amalga 
oshirilgan,  ya‟ni    sun‟iy  jo„ja  ochirish  tabiiy  manbaalardan  foydalanib  amalga 
oshirilgan.  XV  asrdagina  issiq  suvdan  foydalanib  jo„ja  ochirish  Gollandiyada 
amalga oshirilgan. Birinchi inkubator XVII asrning ikkinchi yarmida A.G.Bolotov 
tomonidan  yaratilgan.    Faqatgina  XIX  asrning  oxirida  elektr  inkubatorlarining 
kashf qilinishi haqiqatan ham parrandachilikda butunlay yangi davrni ochib berdi. 
Dastlab  oddiy,  keyinchalik  esa  «Rekord»,  «Universal»  tipidagi  to„liq 
avtomatlashtirilgan 
sanoat 
 
inkubatorlari 
yaratildiki, 
bu 
hol 
sanoat 
parrandachiligining  rivojlanishiga  katta  turtki  bo„ldi.  Inkubasiyalash  tuxumlardan 
sun‟iy ravishda jo„ja ochirish demakdir. 
Shkafli  rusumdagi  inkubatorlarning  yuqori  tarnovlariga  murtagi  yetarli 
rivojlanmagan,  pastkilariga  murtagi    yaxshi  rivojlanmagan  tuxumlar  teriladi. 
Barcha rusumdagi inkubatorlarlarda xohlagan turdagi parrandalar tuxumidan jo„ja 
ochirish mumkin. 
Inkubatsiyaning  muvaffaqiyati  inkubatorlarning  to„g„ri  tayyorlanganligi  va 
tuxum  sifatiga  bog„liq,  hamda  inkubatsiyalash  davomida  jarayonlarini  andozalar 
asosida  ta‟minlashdan  iborat.  Inkubatorga  yangi  tuxum  qo„yilishdan  oldin  obdon 
tozalanadi  va  dezinfeksiya  qilinadi.  Tanlab  olingan  novaga  teriladi  va  gaz  bilan 
ishlanadi.  Tuxumlar  butun,  toza  bo„lishi  va  albatta  otalangan  bo„lishi  kerak. 
Inkubatsiyalarning  dastlabki  davrida  yuqori  darajada  isitish  va  namlikni  saqlab 
kolish;  o„rtasida  o„rtacha  isitish,  past  namlik  va  havo  almashinuvi  ko„paytirish; 
jo„ja  chiqishdan  oldan  esa  haroratni  pastlatib,  namlik  va  havo  almashinuvi 
oshiriladi. 
Inkubatsiya  tuxumlarini  tanlashda  parranda  turi  va  zotiga  mos  o„rta 
kattalikdagi,  to„g„ri  shakldagi,  shikastlanmagan,  po„stlogi    qattiqligi  va  tozaligi 
inobatga olinadi. 
Yangi  tuqqan  1-2  kunlik,  ba‟zi  hollarda  boqish  va  asrash  sharoitlari 
me‟yordagi  galalardan  esa  3-4  kunlik  otalangan  tuxumlar  ham  inkubatsiyaga 
qo„yilishi mumkin. Barcha  inkubatsiya tuxumlari ovoskopda tekshirib ko„riladi va 
to„liq otalangan tuxumlarni inkubatorga qo„yish kafolati beriladi. 
Qo„shimcha  sarig„i  bor,  sarig„i  ajralib  ketgan,  po„sti  siniq,  uzunchoq  va 
dumaloq tuxumlar inkubatsiya uchun yaroqsiz hisoblanadi. 
Otalangan tuxumda mo„rtak budadi, ulardan jo„ja chiqishi me‟yor talablariga 
javob  berishi  kerak,  yoki  ushbu  ko„rsatkich  qo„yilgan  tuxumga  nisbatan  ochib 
chiqqan jo„jalar foizi bilan belgilanadi. 
Tuxumlarni inkubatsiyalash  jarayoniga qator omillar ta‟sir  etadi.  Inkubatsiya 
tuxumi  olinayotgan  erkak  va  urg„ochi  parrandalarning  qarindoshligi,  tovuqlar 


 
269 
yoshining  8  oylikdan  kam  bo„lishi,  mokiyonlarning  tullashi,  ularning  ratsionidagi 
oqsil, vitamin, makro va mikro elementlar bilan ta‟minlanish darajasiga bog„liq. 
Inkubatsiya tuxumlarini saqlash xonalarida harorat 8-12 ºS, nisbiy namlik 75-
80% ni tashkil qilishi kerak.  
Tuxumlarni inkubatsiyalash davrida uning ichida harorat 37,4-37,5ºS va jo„ja 
ochib  chiqish  paytida  esa  37,0-37,2ºS,  nisbiy  namlik  inkubatorda  50-55%;  jo„ja 
ochish  shkafida esa 70-75% bo„lishi talab etiladi. 
Inkubatorda  haroratning  muntazam  me‟yordan  past  bo„lishi  jo„ja  ochishni 
kechiktiradi,  aksincha  haroratning  keskin    oshib  ketishi;  41ºS  dan  yuqori  bo„lishi 
murtakning o„limiga sabab bo„ladi. 
Inkubatorlarda nisbiy namlikning  me‟yordan past bo„lishi embrionning ko„p 
namlik  yo„qotishiga        sabab  bo„lib  o„limga  olib  keladi,  agar  namlik  oshib  ketsa 
tuxumdan  namlik  ko„tarilishi  to„xtaydi,  natijada  tuxum  po„chog„ining  ustida 
mikroorganizmlar rivojlanib, tuxum ichiga kirib uning  oqsilini buzadi. 
Inkubatorda  me‟yordagi  havo  harakati  inkubatsiyalashga  ijobiy  ta‟sir 
ko„rsatadi  havo almashinuvi natijasida  inkubator ichida 20,8% kislorod va 0,3%  
karbonat angidrid gazi nisbati  ta‟minlanadi.  
Tuxumning tarnovlar yordamida inkubator ichida ag„darib turish ham tuxum 
sarig„i  embrionini  po„choqqa  siqib  qo„yishidan  saqlaydi,  aks  holda  po„choqqa 
yopishgan murtak ko„rib rivojlanishdan to„xtaydi. 
Inkubatorlarda  tuxum  issiq  havo  bilan  isitiladi,  davriy  ravishda    o„zgarib 
turadi.  Inkubatsiyalashning  1-10  kunlarida  tuxum  yuzasidagi  harorat  38,5-38,8ºS, 
11-16  kunlari  37,5-38,6ºS,  17  nchi  kundan  21  nchi  kungacha  37-37,5  ºS  dagi 
harorat  ushlab turiladi. 
Inkubatsiyalash  davomida  havoning  namligi  dastlabki  5-6  kunda  me‟yorda 
ekanligini tuxum vaznining 0,5-0,6 % kamayganligi bilan aniqlanadi. 
 Inkubatsiyalash  jarayonida  uning  me‟yorda  kechayotganligini  bilish  uchun 
biologik  nazorat  o„rnatiladi.  Unda  embrionni  rivojlanishi  quyidagicha  kechadi: 
ovoskop  yordamida  inkubatsiya  tuxumlarini  yoritib  murtakning  rivojlanishi 
baholanadi; tuxumlarning vaznini kamayishini tortib ko„rishi; dastlabki jo„ja ochib 
chiqish bilan uning oxirigicha bo„lgan vaqtni aniqlash; ochib chiqqan jo„jalarni soni 
va sifatini aniqlash, palagda tuxumlarning barchasini ochib ko„rib embrionni o„lish 
sabablarini aniqlash. 
Ovoskop yordami inkubatsiyalanayotgan tovuq tuxumlari 6 nchi, 11 nchi  va 
19 kunlari; kurka va sesarka tuxumlari 7,13 va 25 kunlari, g„oz tuxumlari 8,15, 28 
kunlari  tekshiriladi.  Buning  natijasida  otalanmagan  embrion  nobud  bo„lgan 
tuxumlar chiqarib tashlanadi.  
Tuxumlarning  vazni  birnecha  marta  tortib  ko„riladi  ,  unga  qarab  embrionda 
modda  almashinuvi  natijasida  rivojlanishi  vaznining  kamayishi  aniqlanadi.    
Tuxum  vazni  butun  inkubatsiyalash  jarayonida  me‟yorda  11-13%  ga  kamayadi. 
Tortib ko„rish tovuqlarda inkubatsiyalashning  6 nchi, 12 nchi va 18 nchi, boshqa 
parrandalarda esa 24inchi kunlari ham o„tkaziladi.  


 
270 
Inkubatsiya davri tovuqlarda 21 kun, o„rdak va kurkalarda 28 kun, g„ozlarda 
30-31  kun,  bedonalarda  esa  17-18  kunni  tashkil  qiladi.  Tovuqlarda  tuxumdan 
jo„jalar  chiqishi  1 kunda,    boshqa  qishloq  xo„jalik  parrandalarida  esa 2  kungacha 
davom etadi. 
Tuxumlardan  jo„ja  chiqish    me‟yorda  tovuq  tuxumlarida  85%,  o„rdak 
tuxumlaridan 80% tashkil etib, o„rdak , g„ozlarda bu ko„rsatkich pastroq bo„ladi. 
 Jo„jalarning  sog„lomligi  harakatchanligi,  ko„zining  tiniqligi,  tumshuq  va 
oyoqlarining rangidan, parlarining yaltirikligiga qarab aniqlanadi. 
Jo„jalar tuxumdan chiqib  bo„lgandan keyin asl jo„jalar o„stirishga o„tkazilib, 
nuqsonli jo„jalarda go„sht-suyak uni tayyorlanadi. 
  

Download 3,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   319   320   321   322   323   324   325   326   ...   433




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish