Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

Sutning  tarkibi va to‘yimligiga ta’sir qiluvchi omillar. 
Sigirlar sutining to„yimli  moddalari tarkibi, ayniqsa uning yog„i va oqsilining 
miqdori  o„zgarib  turadi,  ularga  sigirning    zoti,  yoshi,  laktasiya  davri,  bo„g„ozlik, 
oziqlantirish,  saqlash  sharoitlari,  sog„ish  mahali,  hayvonning  salomatligi  va  yana 
qator omillar ta‟sir qiladi. 2- jadvalda turli zotga mansub sigirlar sutining tarkibi va 
to„yimliligi keltirilgan. 
 
 
 
 
 
 

---

 
136 
3.3.1.2.-jadval 
Turli zotlarga mansub sigirlar sutining tarkibi 
 va to„yimliligi (K.V. Markova ma‟lumoti)  
 
Zoti 
305 kun 
laktasiya 
davrida-gi 
suti,  kg 
Sut tarkibi, % 
100 
gramm 
to„g„ri 
keladi-gan 
yog„, g 
1litr 
sutning 
to„yim-
liligi, 
Kdj 
Yog„ 
Oq-
sil 
Qand 
Quruq 
moddalar 
Qora-ola 
4250 
3,62 
3,25 
4,90 
12,18 
95,0 
2957 
Qizil cho„l 
3386 
3,82 
3,48 
4,66 
12,68 
91,0 
3125 
Golshtin 
6510 
3,60 
3,25 
- 
- 
- 
- 
Kostroma 
4960 
3,88 
3,56 
5,12 
13,09 
91,6 
3251 
Jersey 
3038 
5,87 
4,08 
4,48 
15,40 
69,5 
4120 
 
Barcha zotlarda sigirlar  sutining tarkibida yog„ miqdori o„zgarib turadi. Qora-
ola  zotli  sigirlarda  2,8%  dan  5,42%  bo„lib,  simmental  zotida-3,0%  dan  6,04% 
gacha.  Jersey  zotida  8,0  %  bo„ladi.  Shuning  uchun  qoramolchilikda      naslchilik 
ishlari  olib   borilganda sutning yog„lilik  va oqsil darajasi muhim ishlab chiqarish  
ahamiyatiga bog„liq bo„lib, alohida samaraga ega. 
Sut  tarkibining  bo„g„ozlik,  laktasiya,  sog„ishlar  soniga  qarab  o„zgarishi 
tananing fiziologik faoliyatiga  taalluqli omildir. 
 Sutning  tarkibi    oziqlantirish  va  saqlash    sharoitlariga  bog„liq,  lekin  me‟yor 
sharoitlarida yuqoridagi ko„rsatkichlar irsiy belgi hisoblanadi. 
 To„yimli  moddalar  yetishmasligi  sutning  tarkibiga  salbiy  ta‟sir  qilib,  sigirlar 
irsiy imkoniyatlarini ro„yobga chiqarishga imkon bermaydi. 
Sigirlar ratsioni tarkibida kletchatka moddasini yetishmasligi uni suti tarkibida 
yog„ning kamayib ketishiga sabab bo„ladi. 
 Sutning  ta‟mi,  texnik  xususiyatlari  ko„p  jihatdan  sigir  yeydigan  oziqalar 
tarkibiga  bog„liq,  ba‟zi  oziqalar  ijobiy,  ba‟zilari  salbiy  ta‟sir  ko„rsatadi.  Sutning  
tarkibiga ob-havo sharoitlari- harorat, namlik sezilarli ta‟sir ko„rsatadi. 
Sutning  tarkibiga    sigirlar  salomatligi  katta  ta‟sir  ko„rsatadi.,  namlik  sezilarli 
ta‟sir  ko„rsatadi,  ayniqsa  yelin  va  oshqozon-ichak  kasalliklari  salbiy  ta‟sir  
ko„rsatadi.