Маoлумотнома

тарбиявий характери ҳақидаги тушунча жисмоний тарбиянинг асосий 
қонуниятларидан бири тарзида юзага чиқмоқда. Махсус ташкилланмаган 
жараён сифатида жисмоний машқлардан фойдаланиш жараёни ҳеч қандай 
педагогик қимматга эга эмас, уларнинг тарбиявий таъсири тўлалигича 
педагогик жараённинг сифатига боғлиқ. Ўз давридаёқ П.Ф. Лесгафт 
мускулларни машқлантиришга инсон психикасига ва унинг интелектига 
таъсир этувчи кучли восита деб қараган. 
Барча фанларнинг ўқитувчилари қатори жисмоний маданият 
ўқитувчиси ҳам тарбия жараёнида тарбиянинг барча элементлари 
комплексини ўз тизгинида ушлаб туришга одатланиши лозим. Тарбиянинг 
умумий вазифалари ҳал қилинишига ўқув фани ўз таъсирини ўтказмай 
қолмаслиги мутахассисларга аёнлигига қарамасдан, жисмоний тарбия 
учун характерли бўлган айрим хусусий вазифаларни ҳам олдинга суради: 
 - жисмоний машқлар билан шуғулланишга одатлатириш. Бу одат, 
айниқса, ҳозирги замондошимиз учун зарур. Кам ҳаракат қилиш, организмга 
жисмоний юкнинг камлиги, ҳаракат фаоллигининг сустлигини енгиш 

---

84 
муаммосини ҳал қилади, мустақил жисмоний машқ билан шуғулланиш 
машғулоти учун вақт топишга ўргатади; 
- жисмоний қийинчиликларни енгишни ва мардонаворликни 
тарбиялаш. Кўпчилик ҳаракат фаолиятини ўзлаштириш маълум даражадаги 
ҳавф, таваккалчиликни, максимал жисмоний ва психик зўриқишни талаб 
қилади, аҳамиятли даражадаги нагрузкани организм сарфлаган энергияси 
тикланиб улгурмаган фонда бажара олишга чидашгт ўргатади; 
- гигиеник малака ва одатларни тарбиялаш. Жисмоний 
машқларнинг самарадорлиги асосан гигиеник омиллардан тўғри фойдаланиш 
билан боғлиқ. Ҳаракат фаолиятларини ўқитишнинг жараёни иш режимига 
риоя қилишни тарбиялаш, овқатланиш, уйқу, тана ва баданини парваришлаш, 
кийим-бош ва бошқаларни ўз ичига олади;