225
КИЧИК ОСИЁ ВА ХАНАН ХЕТТЛАРИ
Болтаев М.
Тарих факультети магистранти,
Илмий раҳбар: Ахмедшина Ф.А.
ЖДПИ профессори, т.ф.д.
Хетт халқининг келиб чиқиш тарихи ҳозирги кунгача номаълум бўлиб қолмоқда.
Аслида, тадқиқотчилар жуда қизиқарли ҳақиқатларни яратганлар.Унга кўра Хетт тили ва
Хетт халқининг келиб чиқиши бир хил эмас эди.
74
Ушбу миллатнинг тарихига нисбатан бир
неча хил нуқтаи назарлар мавжуд. Бир вариантга кўра, Хеттликлар замонавий Туркия ва
Сурия ҳудудида яшовчи туб аҳоли бўлса, иккинчи назарияга кўра, Хеттликлар Кичик Осиёга
Европадан Болқон ярим ороли орқали, яъни XIII асрда Хетт империясини вайрон қилган
денгиз халқлари билан келган. Бедрич Грозний содиқ бўлган учинчи назария, Хетт
халқининг асл ватани Каспий денгизи атрофидаги минтақа бўлиб, бу одамлар қандайдир
кўчиш тўлқинлари сабаб Кавказга, ундан Кичик Осиё ва Шимолий Сурияга кўчишганлигини
таъкидлайди.
2
Кўпгина замонавий олимлар Хетт халқининг Инжил баёнотлари археологик
кашфиётлар билан мос келмаслигига ишонишади. Машҳур хеттолог Гарри Ҳоффнернинг
ёзишича, "Хетт" номи ҳақида 3 ёки 4 хил гуруҳларга бўлиб гапириш мумкин, дейди:
Ҳоффманнинг айтишича , эски Аҳднинг саҳифаларида ҳеч қачон биз биринчи ва
иккинчи гуруҳдаги фикрларни учратмаймиз.У кейинчалик, "Ески Аҳд халқлари" китобида
нашр этилган "Хеттликлар" мақоласида библия хетлари ва Хетт давлати ўртасида ҳеч қандай
алоқа йўқлигини таъкидлайди.
5
Баъзи бир муаллифлар эски Аҳд китобида Анатолия
хеттлари Хетт ўғилларидан келиб чиққанлигини ўз қарқашларининг асоси сифатида олишди.
Уларнинг фикрига кўра, Инжил тарихининг тузувчилари Хетт халқининг патриархал даврга
74
Ринекер Ф., Майер Г. Библейская энциклопедия Брокгауза. URL: http://logosenc.org/brokgauz/khettei.html.
2
Войтех Замаровский. Тайны Хеттов. http://www.litmir.net/br/?b=122817&p=54#section_68.
3
Дж. Г. Маккуин. Хетты и их современники в Малой Азии.https://litresp.ru/chitat/ru/М/makkuin-dzh-g/hetti-i-ih-
sovremenniki-v-maloj-azii
4
Harry A. Hoffner, Jr. Some Contributions of Hittitology to Old Testament Study. The Tyndale Biblical Archaeology
Lecture. https://www.coursehero.com/file/29893877/TynBull-1983-34-06-Yamauchi-MagicInBiblicalWorlddoc/
5
Hoffner H. Hittites // Peoples of the Old Testament World / Под ред. Hoerth A., Mattingly G. и Yamauchi E. Grand
Rapids: Baker. https://www.coursehero.com/file/29893877/TynBull-1983-34-06-Yamauchi-MagicInBiblicalWorlddoc/
Do'stlaringiz bilan baham: