Manuel de français Ikkinchi chet tili

 
 

---

~ 162 ~ 
FE’LNING SHAXSSIZ FORMALARI 
Fe’lning shaxssiz formalari faqat 3—shaxs birlik sonda qo’llanadi. Fe’lning 
shaxssiz formasida shaxssiz il olmoshi grammatika nuqtai nazaridan ega sifatida 
ishlatiladi. 
O’ziga to’ldiruvchi qabul qilmaydigan pleuvoir, géler kabi shaxssiz fe’llardan 
tashqari ko’pgina shaxssiz fe’l oborotlari ham mavjud bo’lib (faire, être, avoir, falloir 
va boshqalar), ular sifat, ravish, ot va fe’llarning infinitivi birikkan holda qo’llanadi. 
1. tabiat hodisasini : il neige—qor yog’yapti, il gèle—yaxlayapti, il pleut—
yomg’ir yog’yapti, il fait froid—sovuq bo’lyapti, il fait chaud—issiq bo’lyapti, il fait 
sombre—qorong’u bo’lyapti. 
2. vaqt (payt)ni ifodalashda: il est midi—kunduz soat o’n ikki, il est quatre 
heures et demie—soat to’rt yarim, il est tôt—erta, barvaqt, il est tard—kech. 
Keltirilgan misollardagi ot va ravishlar ot—kesim vazifasida bo’ladi. 
3. ish—harakat yoki holatni baholashda: il est bon, il est nécessaire va boshqalar. 
Bunda sifat ot—kesim vazifasida bo’lib, undan keyin biror fe’lning noaniq formasi 
(infinitivi) de predlogi bilan qo’llanadi : Il est bon de faire du sport tous les jours—
har kuni sport bilan shug’ullanish tavsiya etiladi. Il est nécessaire d’étudier 
sérieusement ce problème—bu muammoni jiddiy o’rganishga to’g’ri keladi. Il est 
difficile de répondre à cette question—bu savolga javob berish qiyin. 
Eslatma
: il faut shaxssiz formadan keyin kelgan fe’lning noaniq formasi 
predlogsiz qo’llanadi : Il faut partir aujourd’hui—bugun jo’nab ketish kerak. 
4. fe’lning shaxssiz formasiga il y a oboroti ham taalluqli. Il y a oboroti u yoki 
bu predmetning (biror predmetning) borligini yoki yo’qligini ifodalashda qo’llanadi : 
Dans cette ville il y a beaucoup de monuments historiques—bu shaharda tarixiy 
yodgorliklar ko’p. Dans cette petit bibliotèque il n’y a pas de livres étrangers—bu 
kichik kutubxonada chet el kitiblari yo’q. 
Eslatma
: il y a oboroti vaqtni ifodalashda ham qo’llanadi : Il y a trois ans je 
faisais encore mes études à l’institut—uch yil ilgari men hali institutda o’qir edim. 
5. rester, venir, arriver, exister, manquer, se passer kabi o’timsiz fe’llar ham 
shaxssiz formada qo’llanishi mumkin : Il me reste encore quelques lettres à écrire—
yana bir necha xat yozishim qoldi. Il vient beaucoup de monde à ces expositions—bu 
ko’rgazmalarga ko’p kishi kelmoqda. Dans la vie il se passe parfois bien des choses 
inattendues—hayotda ba’zan kutilmagan narsalar ham bo’ladi. 
Fe’llarning shaxssiz formalari ko’pincha quyidagicha tarjima qilinadi : Il est 
tard—kech, il gèle—muzlayapti, il pleut—yomg’ir yog’yapti, il fait froid—sovuq, il 
arrive—sodir bo’lyapti, il neige—qor yog’yapti, il faut—kerak, il existe—mavjud, il 
est possible—mumkin, il se passe—bo’ladi va hkz. 
Fransuz tilida yana 3 xil shaxssiz fe’l formasi ham bor: 
1.
Infinitif (fe’lning noaniq formasi); 
2.