Mantiqiy fikrlashni tekshirish

“FIKR VA TEZLIK MUVOZANATI” O’YINI
Maqsad: Bosh miya yarim sharlarining bir-biriga nisbatan qanchalik mustaqil ishlay olishni aniqlash.
Bajarish: Bu o’yinda 1 dan 20 gacha bo’lgan sonlardan foydalaniladi, ya'ni so’z bilan 1 dan 20 gacha sanaladi, va bir vaqtning o’zida 20 dan 1 gacha bo’lgan raqamlarni teskarisiga yoziladi.
Namuna:
So’zda Yozuvda
1 11 20 9
2 12 19 8
3 13 18 7
4 14 17 6
Sonlarni yozish va aytish paytida tekshiruvchi sekundamerga qarab turadi va natija yozib boriladi. Agar 1 ta xato qilsa ya'ni nomerlar to’g’ri kelmasa yig’gan soniyalar soniga yana bir soniya qo’shiladi.
Ya'ni 20,13 da tugatgan bo’lsa 21,13 qilib hisoblanadi. O’yin so’ngida guruhdagi hamma talabalarning yig’gan soniyalar sonlarini solishtiriladi va eng kam vaqt ichida aniq, to’liq aytib, yoegan ishtirokchi sovg’a bilan taqdirlanadi.

VAZIYATLI MASALALAR:
1-masala. Quyidagi misollarda tafakkurning qaysi alohida sifatlari namoyon bo’ladi:
a) Tig’iz vaqtda tramvay bekatiga kelib, u erda kishilar ko’pligini payqaysiz va tramvay kelmaganiga ancha vaqt bo’lganini fahmlaysiz.
b) Bir kuni uyga kelgach, maktabgacha tarbiya yoshidagi o’g’lining noodatiy tinch va kamgap bo’lib qolganini sezib, onasi beixtiyor uning kasal bo’lib qolgani yoki bir ayb ish qilib qo’ygani haqida o’ylaydi.
2-masala. Olti yoshli Doniyorga otasi shunday masala berdi: «Shoxrux Suxrobdan katta, Suxrob esa Boburdan katta. Bolalarning ichida eng kichigi kim?».
Doniyor masalani bir necha bor takrorladi, lekin sira echa olmadi. Shundan so’ng u qo’liga uch dona gugurt cho’pini olib, ularni uch xil kattalikda sindirib chiqdi va ana shu gugurt cho’plari yordamida masalani to’g’ri va tez hal qila oldi.
Ushbu masalani echishga Doniyorga gugurt cho’plari nima uchun kerak bo’ldi?


GLOSSARY:

Abstraksiya (lot. Abstractio mavxumlashtirish) - narsalarnnng o’ziga xos belgi va xususiyatlarini, ular o’rtasidagi bog’lanishlarni, narsalarning muhim belgi va xususiyatlarini ajratib olishga qaratilgan fikrlash operasiyasi.

Amaliy tafakkur - ko’pincha vaqt tanqisligi sharoitida yuzaga keladigan va xatti - harakatlarning maqsadini aniqlash, reja loyihalarni ishlab chiqish bilan bogliq.

Deduktsiya (lot. deductio - keltirib chiqarish) - umumiy hukmlardan yakka hukmlarga qarata borish orqali mantiqiy qulosa chiqarishdan iborat tafakkur shakli.

Induktsiya - (log. inductio - keltirib chiqarish) - juz'iy yoki yakka qollardan umumiyga, ayrim dalillardan umumlashmalarga qarab boradigan, induktiv xulosa chiqarishga asoslangan mantiqiy bilish metodi, tafakkur shakli.

Intuisiya (lot. intueri - yaxshilab, diqqat bilan qaramoq) voqelikni bilishning bevosita haqiqatga aylanishi bilan amalga oshiriladigan alohida usul bo’lib, uning yordamida muammoli vaziyatlar yechimini topish mumkin, u ijodiy faoliyat mexanizmi sifatida tushuntiriladi..