Mana’viyatning rivojlanish qonuniyatlari Reja

Ma'naviy va moddiy hayot mushtarakligi qonunining umumijtimoiy xarakteri. Ma'naviyat qonunlarining inson va jamiyat taraqqiyotidagi o‘rni.
Ijtimoiy taraqqiyot asosida mavjud holat bilan qoniqmaslik yotadi. Vujudga kelgan qiyinchiliklarni yengish, yangi kuch, g‘ayrat to‘plash uchun, rivojlanish zaminini tayyorlash uchun insonga iroda - ongli tanlash, chidam, sabr-toqat kerak. Sabru toqatni o‘z ijtimoiy holatidan qoniqish bilan chalkashtirmaslik kerak. Sabru toqat rivojlanish jarayonining diskret va vaqtinchalik shakli, mukammallikka intilish, ehtiyojlar yuksalishi esa doimiy holatidir.
O‘z ijtimoiy holati, erishgan darajasi bilan qoniqmaslik tufayli yangi ehtiyojlarning tug‘ilishi ijtimoiy taraqqiyotning, shu jumladan ma'naviy rivojlanishning asosida yotadi. O‘z holati va erishgan darajasi bilan qoniqish yangi, yanada yuksakroq ehtiyojlarni vujudga keltirmaydi, natijada ma'naviyatda turg‘unlikni keltirib chiqaradi.
Sog‘lom moddiy ehtiyojlar yuksalmas ekan, oqibatda ma'naviy ehtiyojlar ham yuksalmaydi. Insonning erkinlikka, adolatga, mehr-muhabbatga, go‘zallikka, kamolotga intilishi, o‘z qobiliyatlarini voqye qilishga, ijod qilishga urinishlari uning ma'naviy ehtiyojlaridir. Lekin ehtiyojlarni mavhum baholash yaramaydi. Ehtiyojlar sog‘lom yoki nosog‘lom bo‘lishi mumkin. Insonning erkin kamolotiga xizmat qiladigan, undagi ijobiy qobiliyatlarni, fazilatlarni boyitadigan, rivojlantiradigan ehtiyojlar sog‘lom ehtiyojlardir. Aksincha, nafsning kuchayishiga, molparastlikka, shahvatparastlikka, mansabparastlikka, insondagi salbiy qobiliyatlarning kuchayishiga xizmat qiladigan ehtiyojlar nosog‘lom ehtiyojlardir. Ular inson ma'naviyatining qashshoqlanishiga, uning o‘z nafsi va hirsining quliga aylanib, shaxsning yemirilishiga olib keladi. Insonda sog‘lom ehtiyojlarning shakllanishiga, o‘z shaxsi bilan ixtilofga bordirmasdan, uning asl insoniy mavjudligini ta'minlashga xizmat qiladigan aqliy va hissiy muhit, falsafiy, axloqiy, ilmiy, diniy, badiiy va boshqa madaniy qadriyatlar, me'yorlar, ideallar hamda ijodiy faoliyatning o‘zaro mushtarakligi – shaxs ma'naviyatidir.
Ma'naviyat - bu materiya ichidagi ruh haqida. Gap bizning tanamizga to'g'ri keladi. Ruh tanadan farq qiladi. Ruhga yoki ruhga tegishli hamma narsa ruhiydir. Ma'naviyat shaxsni anglatadi. Dindan farqli o'laroq, ma'naviyat, aksincha, "ichkariga" ko'proq e'tibor qaratadi. "Ichkarida" atamasi individual ruhga tegishli.
Ma'naviyat hamma narsaga bog'liq. Bu sizning ichingizdagi oliy o'zini anglash haqida. Hayotdagi barcha vaziyatlarga qarshi kurashish uchun ichingizdagi tug'ma kuchni amalga oshirish - ma'naviyatning maqsadi. Ma'naviyat aql va ruhning kuchini oshirishga qaratilgan. Bu hayotning haqiqiy haqiqati haqida gapiradi. Ma'naviyat sizni aql bilan kuchaytirishga qaratilgan. Bu haqiqatga to'g'ri kelmaydigan narsalarni yo'q qilishga qaratilgan. Ma'naviyat-bu ongni mustahkamlovchi tushuncha. Bu odamning ongini shakllantiradi. Bu tarkibga individual yo'naltirilgan.
Ma'naviyat ma'rifatga olib boradi. Ma'naviyat shaxsni o'zi yaratadi.
Din va ma'naviyat o'rtasidagi farq nima?
Hozirgi kunda inson hayotda muvaffaqiyat qozonishi uchun ikkalasining ham mukammal kombinatsiyasi zarur. Sizning hayotingizda muvaffaqiyat qozonish uchun siz din va ma'naviyatning mukammal uyg'unligiga ega bo'lishingiz kerak. Hayotdagi muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizliklarga munosabat bildirish uchun siz ruhan kuchli bo'lishingiz kerak. Xarakteringizni shakllantirish uchun siz ham diniy jihatdan kuchli bo'lishingiz kerak.
• Din ma'lum bir mazhab yoki odamlar guruhiga bo'ysunadigan dogmalar va qoidalarga e'tibor qaratadi, ma'naviyat esa sizning ichingizda yashaydigan ruhga qaratilgan.
• Aytish mumkinki, din tashqi tomonga e'tibor qaratadi; ma'naviyat ichkariga e'tibor qaratadi.
• Din tashqaridan keladi, ma'naviyat esa ichkaridan.
• Din shaxsning xarakterini shakllantiradi, ma'naviyat esa shaxsning o'zini shakllantirishga qaratilgan.
• Din insonni intizomli qiladi, ma'naviyat esa odamni aql bilan mustahkam qiladi.
• Din imon va urf -odatlarni yaratishga qaratilgan, ma'naviyat esa ruhning kuchini mustahkamlashga qaratilgan. Bu odamni hayotdagi har qanday vaziyatga qarshi turishga tayyor qiladi.
Demak, siz din ma'naviyatning bir qismi deb ayta olasiz. Agar siz chuqur o'ylab ko'rsangiz, siz ma'nan kuchli bo'lgandan so'ng, omon qolish uchun hech qanday din kerak emasligini bilib olasiz. Ma'naviyat bilan shug'ullanganingizdan so'ng, siz jilolangan odamga aylanasiz.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

1. 
   Karimov I.A. “Yuksak mana’viyat yengilmas kuch”.
   
2. 
   Bekniyozov N. “Oila, tarbiya, mana’viyat”.
   
3. 
   N.Mahmudov “Mana’viyat lug’ati”