Managing the process of teaching foreign language in different aged groups, its problems and solutions

O‘rtacha xronologik usul

• Iqtisodiy tahlilda o‘rtacha xronologik usul ham keng qo‘llaniladi. Korxonalarni tavsiflash uchun oraliq va oniy ko‘rsatkichlar qo‘llaniladi. Birinchisiga misol sifatida tovar aylanmasi, foyda, qandaydir davr uchun tushumlar hajmi; ikkinchisiga esa – muayyan sana uchun zaxiralar, asosiy mablag‘lar va ishlovchilar soni haqida ma’lumotlarni keltirish mumkin. Oraliq ko‘rsatkichlarni o‘rtachalashtirish uchun ko‘pincha o‘rtacha arifmetik formulasi qo‘llanilsa, oniy ko‘rsatkichlarni o‘rtachalashtirish uchun aynan o‘rtacha xronologik formulasidan foydalaniladi.

• Agar X1,…,Xn oniy 
• ko‘rsatkichlar qatori berilgan bo‘lsa, u holda mazkur qator uchun o‘rtacha xronologik Sch quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi: 
•  Sch = (X1/2+X2+...+Xn-1+Xn/2)/ n-1 
• Misol, 2020 yildagi do‘konda tovar zaxirasining o‘rtacha 
• miqdorini topish talab qilinadi, agar har bir kvartal boshi uchun 
• zaxiralar haqida quyidagi ma’lumotlar mavjud bo‘lsa (ming so‘m):
•  1 yanvar 1 aprel 1 iyul 1 oktyabr 1 yanvar 
• 2016 2017 2018 2019 2020 
• Zaxira 100 120 111 140 106 
•  O‘rtacha xronologik formulasidan foydalangan holda quyidagini topamiz: 
•  Sch = (100/2+120+111+140+106/2)/(5-1) = 118,5 ming so‘m. 
• Olingan miqdorning iqtisodiy talqini quyidagicha: 2020 yil 
• davomida korxona har kuni o‘rtacha 118,5 ming so‘mga teng tovar 
• zaxirasiga ega bo‘lgan.

Logarifm usuli

• Multiplikativ modellarda omillar ta'sirini o'lchash uchun logarifm usuli qo'llaniladi. Bunda hisoblash natijasi, integratsiyadagi kabi, modeldagi omillarning joylashuviga bog'liq emas va integral usul bilan solishtirganda, yuqoriroq hisoblash aniqligi ta'minlanadi. Agar integratsiyada omillarning o'zaro ta'siridan qo'shimcha daromad ular o'rtasida teng taqsimlansa, u holda logarifmdan foydalangan holda, omillarning birgalikdagi ta'siri natijasi har bir omilning izolyatsiya qilingan ta'siri darajasidagi ulushga mutanosib ravishda taqsimlanadi. samarali ko'rsatkich. Bu uning afzalligi, kamchiligi esa uni qo'llash doirasining cheklanganligi.Integral usuldan farqli o'laroq, logarifmni olishda ko'rsatkichlarning mutlaq o'sishi emas, balki o'sish (pasayish) indekslari qo'llaniladi.

• Matematik jihatdan bu usul quyidagicha tavsiflanadi.Faraz qilaylik, samarali ko'rsatkichni uchta omilning ko'paytmasi sifatida ifodalash mumkin: F = xyz. Tenglikning ikkala tomonining logarifmini olamiz, biz hosil bo'lamiz
• Ko'rsatkichlarning o'zgarish indekslari o'rtasida ko'rsatkichlarning o'zlari o'rtasidagi bir xil bog'liqlik saqlanib qolganligini hisobga olib, biz ularning mutlaq qiymatlarini indekslar bilan almashtiramiz