Mamleketlik universiteti jumanov m. A



Download 15,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/306
Sana09.04.2023
Hajmi15,82 Mb.
#926362
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   306
Bog'liq
ekologiya. jumanov m.a

Jasaw sharayati-tiri 
organizmlerdin tirishiligi ushm kerek 
bolgan ortaliq faktorlannm jiyindisi bar jer. Olarsiz tiri 
organizmler bir jerde jasay almaydi. Sonin ushm jasaw
47


sharayatinda organizmler ortahq faktorlari menen har dayim 
birlikte bolip, olar menen har dayim qatnasta jasaydi.
Tiri organizmlerde ozlerinin tirishilik iskerliginde, ozleri 
jasap turgan tabiyiy jerge sezilerli darejede tasir qiladi ham ortahq 
jagdaymm ozgeriwine sebep boladi. Belgili, dem aliwda qabil 
qilmatugm kislorod fotosintez processinde jasil osimlikler 
tarepinen ajiratiladi ham tabiyatta toplanadi.
Osimlikler oz nawbetinde topiraqqa da tasir korsetedi. Misali, 
olardin tamirlan taw jmislarmm maydalaniwma ham topiraqtm 
payda boliwma alip keledi. Bakteriya ham zam arnqlar da oz 
nawbetinde taw jmislarmm maydalaniwma, topiraqtm payda 
bohw processinde qatnasadi. Osimlik ham haywanlar qalchqlan 
shiriw processinde turli organikaliq ham mineral zatlar ajiratip, 
topiraqtm fizikaliq, ximiyaliq ham biologiyaliq jagdaymm 
ozgeriwin juzege keltiredi.
Osimlikler topiraqqa gana emes, balkim suwdm hareketine de 
tasir qiladi. Misali, tabiyttagi suwdm bir bolimi, smip, onin 
tomengi qatlamma otedi ham onin basqa jerlerinen shigip 
bulaqlar, daryalar, tenizler ham koller payda qiladi, lishinshi 
bolimi bolsa, topiraq ham japiraqlar jiizesinen puwlamp ketedi. 
Bir gektar jerdegi osimlik japiraqlan bir-birine jalganganda, 
olardm uliwma juzesi olar osip atirgan maydannan 4 ese kopti 
quraydi. Osimlik japiraqlannan puwlamp ketetugm lgalliq 
atiraptagi igalhqtin saqlamwina, suw puw lan toplamp, jaqm 
jerlerge jaw injaw iw m a sebep boladi.
Organizmlerdi tuwndan-tuwn orap turgan ken manidegi 
tusinik-jasaw ortaligi (sharayati) - ayinm organizm yamasa 
biocenozdi abiotik ham biotik faktorlar jiym disi tasirinde 
organizmnin osetugin ham kobeyetugm jeri.
Biosferamn shegarasmda tort tiykargi jasaw ortaliqlarma 
ajiratiw miimkin:
1. Suw. 2. Topiraq. 3. Hawa. 4. Tiri organizmler.

Download 15,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   306




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish