Мамлакатнинг энергетика хўжалиги

Энергия истемолини ўсиши ва энергия ташувчилар нархи.

Хар қайси давлатда энергия истеъолини ўсиши йилдан йилга ортиб бормоқда. Охирги 30 йил ичида истеъмол даражаси шу қадар ортиб кетдики энергия ресурслари энергетиканинг муаммоларига айланди.

Тарихий жараёнлар ва энергетика бозорининг халқаро ахволидаги энергетика хом ашёси ва энергияга бўлган талаб шу қадар ортиб кетдики, кўплаб экспорт қилувчи давлатларни қарамлигига олиб келишга нефт етказиб берувчи мамлакатларни қарамлигига олиб келишга нефт экспорт қилувчи давлатлар ташкилоти (ОПЭК) вужудга келди. Нефт махсулотларига талабнинг бирданига ортиши 1970 йиллардаги энергетик инқирозга боғлиқ.
Нефт нархига туртки асосан талаб ва эхтиёж ўратасида бўлиб нефтга қўйилган баланс, қиймат талабини камайтиришга, таклифни ортиришга олиб келади, талаб ва таклифни тенг бўлиши статистик эмас, доимий даврда нефтни нархини ўсиши (1970 йиллар) ёки камайиши (1980 йиллар) каби ўзгариб туради.
Энергияни ташқи мухитга тахсири ўта хавфли эканлиги ўз имконини берди. SО₂ ажратиб чиқиш, О₂ ёки чангларни чиқариш тозалаш иншоатлари ёки ёндириш технологиясини ўзгартиришга олиб келади.
«Парник эффект» яъни SО₂ ажратиб чиқаришнинг атроф мухитга тахсир эффектининг «Парник эффектини» олдини олиш SО₂ ни ажиралиб чиқишини сатхини сақлаб туриш, масаллари халқаро конференцияларда турли стратегик йўллари кўрсатилиб, хатто баъзи давлатларда бу йўл йўриқлар асосида амалий ишлар қилинди, лекин бу тадбир амаллар етарли эмас.


Энергия истеъмолини ўсиши

Халқаро энергия ресурслари бозори доимо ўзгарувчан бўлиб, истеъмол хам киради.

1991 йилларга келиб жахон бўйича бирламчи манбаларнинг истеъмоли 8,450 млнни мt.н.б.ни ташкил этди. Бир йил олдин эса бу кўрсаткич 7,200 млнни мt.н.б.ни ташкил этар эди. (М.t. н.б ёқилғи эквивалентлиги тонна н.б. хисобида) ОЕСД давлатлари 50% ортиғини истеъмол қилади. Нефт асосий ёқилғи бўлиб бирламчи ёқилғиларнинг 1991 йилларга келиб 40% ни ташкил этди. Тегишлича кўмир 26% ни, 21% ни табиий газ, қолганлари ядроли ва 1970 йилдан бошлаб жахон бўйича қаттиқ бориб 1991 йилга келиб 65% (1,750 М.t.н.б) 1974 йилга нисбатан, шунингдек кўмирга 50% нефтга 16% га талаб ортиб кетди.