Маматжонова Шохиста Илхомжон қизи

Mehnat resurslari yetishmaydigan mintalarda (masalan, Jizzax, Sirdaryo viloyatlari va Qoraqalpog’iston Respublikasi) ishchi kuchlariga talabni kamaytirish (hududiy hokimiyatlarning u yoki bu mintaqalarida va tarmoqlarida ishlab chiqaruvchi kuchlarni joylashtirish va yangi ish joylarini vujudga keltirishni sekinlashtirishga oid quyidagi chora-tadbirlar: ortiqcha ishchi kuchlaridan foydalanganlik uchun qo’shimcha soliqlarni belgilash; qat’iy kredit siyosatini o’tkazish; korxonaga xodimni ishga olganligi uchun bir martalik tulovni joriy etish; ortiqcha ishchi va xizmatchilarni qisqartirishni rag’batlantirish va hokazolar kiradi. Bundan tashqari, ishchi kuchlariga talabni kamaytirishda mehnat unumdorligini oshirish va tejamkorlikka erishish muhim ahamiyatga egadir), hamda ular taklifini ko’paytirish (hozirgi shart-sharoitlarda mehnat byurosiga ishchi kuchlari taklifini mutloq ko’paytirish mumkin emas) mehnat bozorini tartibga solishning maqsadga muvofiq usullaridir.

XULOSA

O’tkazilgan tadqiqotlar natijasida quyidagi xulosa va tavsiyalar ishlab chiqildi:

1. Mehnat bozorida yuzaga keladigan ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar tizimida aholining ish bilan bandligi va mehnat sharoitlarini belgilash, u yoki bu ijtimoiy mojorolarini bartaraf etish bo’yicha, ish beruvchilar bilan yollanma xodimlar o’rtasidagi munosabatlar markaziy o’rin egallaydi. Mehnat bozorida mazkur munosabatlar jamoaviy, shaxsiy va xududiy usullar asosida tartibga solinadi. Jamoaviy bitimlar tuzilayotganda O’zbekiston Respublikasining Mehnat Kodeksi, Xalqaro Mehnat Tashkilotining Konvensiyasi va tavsiyalariga asoslaniladi.

2. Ish bilan bandlik xizmati faoliyatining rivojlanishida uning asosiy funksiyalaridan biri, mehnat bozorida samarali tadbirlarini va ish bilan bandlik sohasida har tomonlama o’zaro samarali hamkorlikni ta’minlashi zarur.

Mehnat bozorining samarali shakllanishi uchun Ish bilan bandlik xizmati organlari tomonidan quyidagi muhim tadbirlarni amalga oshirish lozim:

 iqtisodiyot tarmoqlarida yuzaga kelayotgan tarkibiy o’zgarishlarga muvoffiq ravishda kasbiy-malaka tizimi bo’yicha uzoq muddatli istiqbollashtirishni amalga oshirish;

 korxonalar va firmalarda ish joylarining mavjudligi va holatini baholashni tashkil etish, kasbi va malakasi bo’yicha har bir ish joyi uchun kadrlarga bo’lgan talabni obyektiv hisobini amalga oshirish;

 statistika organlari bilan birgalikda viloyatdagi jami korxonalar, tashkilotlar va muassasalar bo’yicha kadrlarga bo’lgan talabning to’liq hisobini yuritish.

3. Aholining ish bilan bandlik tarkibini o’rganishda tizim-tarkib uslub keng qo’llaniladi. Bu uslub o’rganilayotgan obyektni kattaroq obyekt doirasida tahlil qilishni nazarda tutadi. Masalan, mehnat resurslari tizim-tarkib usulida tadqiq etilganda, obyekt - mehnat resurslari hisoblansada, undan kattaroq obyekt - aholi va uning tarkibidagi miqdor va sifat o’zgarishlar, shuningdek, uning joylashuv xususiyatlari xamda unga ta’sir etuvchi omillarni ham o’rganish talab etiladi.