Маматжонова Шохиста Илхомжон қизи

I BOB.
 “Materialshunoslik” faniga oid nazariy ma`lumotlar. 
 
 
 
1.1. Kiyim modelini yaratishda bezak elementlaridan foydalanish. 

---

11 
Bezak turini, uning joyini tanlash kostyum turi va nimaga mo`ljallanganiga, 
uning shakliga, materialning fakturasiga, jins-yoshiga, odamning gavda turiga, 
odamning gavda tuzilishiga va xarakteriga, modaga, faslga va boshqalarga 
bog`liq. 
Modaning har bir davriga o`ziga xos bezaklar mansub. Vaqt- vaqti bilan 
bezaklar qayta qo`llanadi. Bezaklar doimiy (kashta, tugma, piston, munchoqlar, 
kant) va olib qo`yiladigan (yoqa, belbog`, sun`iy gullar) bo`lishi mumkin. 
Mato bezaklar: 
Mato bezak sifatida barcha kiyim turlarida keng qo`llangan. Bezak sifatida 
materialni qo`llanishida asosiy gazlama bilan bog`lanish uch turda bo`lishi 
mumkin: 
- asosiy va astar gazlamasi bir fakturali va har xil rangli; 
- har xil fakturali gazlamalar, rangi esa bir xil; 
- har xil fakturali va rangli gazlamalar. 
 
Furnituralarning amaliy bezak sifatida qo`llanilishi. 
Furnitura kostyumda faqat utilitar funktsiyani bajarmasdan, bezak rolini ham 
o`ynaydi. 
Kostyum tarixida azaldan eng keng qo`llangan furnitura - tugmalardir. Ular 
suyak, metall, yog`och, sadaf, tosh, chinni, shisha, charm, tasma, gazlama, 
plastmassa va boshqa materiallardan ishlangan.
Tashqi ko`rinishi bo`yicha tugmalar har xil bo`lgan: 
- kattaligi bo`yicha (mayda, o`rta, katta); 
- geometrik turi bo`yicha (doira, kvadrat, to`g`riburchak, uchbruchak, oval, 
figurali, stilizatsiyalangan hayvonlar, hashoratlar); 
- rangi bo`yicha; 
- yassi yoki hajmiy. 
Tugma tanlanganda asosiy matoni rangi, fakturasi, tarkibi, kiyimni nimaga 
mo`ljallanganligi va chiziqlar turi inobatga olinishi lozim. 

---

12 
Har hil shaklli to`qalar ko`pincha belbog`larda, xlyastik va patlarda 
qo`llanadi. Ular suyak, metall, yog`och va plastmassadan tayyorlanadi; geometrik 
shakli va kattaligi esa har xil bo`ladi. 
To`qa 
buyum 
detallarining 
funktsional 
vazifasini, 
shaklni 
transformatsiyalash yoki faqat bezak funktsiyasini bajaradi. 
Metall va plastmassadan tayyorlangan ilgaklar dekorativ va funktsional rolni 
bajaradi. 
«Molniya» tasmasi taqilma, buyum detalining shaklni trasformatsiyalash va 
bezak funktsiyasini bajarish mumkin. «Molniya» tasmasi metal yoki plasstmasidan 
qilinib, kattaligi va uzunligi buyum kompozitsiyasiga ko`ra har xil bo`ladi.