Маълумотларни кодлаш ва мультиплекслаш

multiplekslash , ya'ni bir nechta oqimlardan umumiy yig'ilgan oqim hosil qilish ­;

demultiplekslash - yig'ilgan oqimni uning tarkibiy qismlariga bo'linishi;

kommutatsiya - tarmoq foydalanuvchilarini ulash uchun tarmoq qurilmalari portlari orasidagi oqimlarni almashtirish ­.

Shubhasiz, bir tarmoqda multiplekslash, demultiplekslash va kommutatsiyani amalga oshirish usullari ­izchil bo'lishi va bir xil printsiplarga asoslanishi kerak. Vazifalarning har bir "uchligi" uchun bunday umumiy asos quyidagi multiplekslash usullaridan biri bo'lishi mumkin:

• 
  chastotali multiplekslash (Frequency Division Multiplexing, FDM);
  
• 
  to'lqinlarni multiplekslash (Wave Division Multiplexing, WDM);
  
• 
  vaqtga bo'linish multipleksatsiyasi (TDM).
  

FDM va WDM usullari faqat elektron kommutatsiyalangan tarmoqlar uchun mos keladi. Vaqtni multiplekslash TDM ikkita sezilarli darajada farq qiladi ­- asinxron va sinxron vaqt bo'linishi. Asinxron TDM paketli tarmoqlarning asosi hisoblanadi, sinxron TDM esa kontaktlarning zanglashiga olib boradigan tarmoqlarda qo'llaniladi.
U yoki bu multiplekslash usulidan foydalanish xuddi shu printsipga asoslangan kommutatsiya usulidan foydalanishni nazarda tutadi.
FDM usullariga asoslangan multiplekslashva WDM
Chastotani multiplekslash (FDM) texnologiyasi telefon ­tarmoqlari uchun ishlab chiqilgan, lekin u simsiz tarmoqlar kabi boshqa turdagi tarmoqlarga ham qo'llaniladi. Usulning asosiy g'oyasi har bir ulanishga o'z chastota diapazonini (diapazonini) aloqa liniyasining umumiy o'tkazish qobiliyatini ajratishdir.
Ushbu diapazon asosida kanal yaratiladi. Kanalda uzatiladigan ma'lumotlar, ­kanal diapazoniga mos keladigan tashuvchi chastotasi yordamida avval tavsiflangan usullardan biri yordamida modulyatsiya qilinadi. Multiplekslash chastotali mikser yordamida amalga oshiriladi va demultiplekslash kengligi kanalning tarmoqli kengligiga teng bo'lgan tor tarmoqli filtr bilan amalga oshiriladi.
Telefon tarmog'i misolida ushbu turdagi multiplekslashning xususiyatlarini ko'rib chiqing. FDM multipleksorining kirishlari telefon tarmog'i abonentlaridan dastlabki signallarni oladi (bizning misolimizda ulardan 12 tasi bor). Multiplekser har bir kanalning signalini ­ushbu diapazonga tegishli yangi tashuvchi chastotasini modulyatsiya qilish orqali kanalga ajratilgan chastota diapazoniga o'tkazadi. Turli kanallar signallarining past chastotali komponentlari bir-biriga aralashmasligi uchun diapazonlar 3,1 kHz (ovozli kanalning o'tkazish qobiliyati) emas, balki 4 kHz kengligida amalga oshiriladi va ular orasida 900 Gts xavfsizlik bo'shlig'ini qoldiradi (2-rasm). 8.7). Barcha 12 ta abonent kanalining signallari bir vaqtning o'zida ikkita FDM qurilmasi o'rtasidagi aloqa liniyasida uzatiladi, lekin ularning har biri o'z chastota diapazonini egallaydi. Bunday kanal siqilgan deb ataladi.