Ma’lumotlar uzatish asoslari

NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Ishonchlilikni oshirish usullari?
   
2. 
   Ishonchlilikni oshirish usullariga qo‘yiladigan talablar?
   
3. 
   Shennonning asosiy teoremasi?
   
4. 
   Siklik kodlar qurish prinsipi qanday?
   
5. 
   Siklik kodning kodli kombinatsiyasini nechta usul yordamida olish mumkin, misol keltiring?
   
6. 
   Shovqinbardosh siklik kodlar yordamida axborotni kodlash va dekodlash tartibi?
   
7. 
   Shovqinbardosh kodlarga qo‘yiladigan asosiy va qo‘shimcha talablar nimalardan iborat?
   
8. 
   BCHX kodiga tushuncha bering?
   
9. 
   BCHX kodiga misollar keltiring?
   
10. 
    BCHX ni dekodlash algoritmi nechta bosqichdan iborat?
    

№ 8 laboratoriya mashg’ulot

RID-SOLOMON KODLARINI KODLASH VA DEKODLASH JARAYONINI MODELLASHTIRISH VA NATIJALARINI TAHLIL QILISH

1. 
   ISHDAN MAQSAD
   

Ushbu laboratoriya ishi quyidagilarni o’rganishga mo’ljallangan:

• 
  Ma’lumot uzatish tizim va tarmoqlarida mavjud kodlash usullari bilan tanishish;
  
• 
  Mavjud kodlash usullarini shovqinbardoshliligini taqqoslash va tahlil qilish.
  

2. 
   QISQACHA NAZARIY MA’LUMOT
   

Rid-Solomon (RS) kodi bir karrali xatolarni, shuningdek xatolar paketini tog’rilashi mumkin. RS kodinig apparatli qismini yaratish oddiy bo’lgani uchun ushbu kod aloqa texnikalarida keng ko’lamda qo’llanilmoqda. Ko’p hollarda RS kodidan kaskadli kodlarni ko’rishda foydalaniladi. Unda RS kodi tashqi kod sifatida ishlatiladi.

RS kodi ham siklik kodlar turkumiga kiradi, shuning uchun ham siklik kodlarni hamma xossalari ushbu kod uchun ham o’rinli.
Axborotlarni siklik kodlarda kodlashtirish. g/p < 0.5 tengsizlik bajarilganda yasovchi ko’pxad R(x) orqali emas, balki tekshiruvchi ko’pxad yordamida bajariladi;
Axborotlarni siklik kodlarda kodlashtirish. g/p > 0.5 tengsizlik bajarilganda esa yasovchi ko’pxad R (x) orqali amalga oshiriladi.
Ko’p holatlarda 2-usulda kodlashtirish amalga oshiriladi. Shu sababli ushbu usulga ko’proq to’xtalib o’tamiz.
Bu usul orqali kodlashtirishda informatsion ketma-ketlik x’ razryad chapga suriladi va yasovchi ko’pxad (R (x))ga bo’lish natijasida qoldik olinadi. Keyin hosil bo’lgan qoldiq informatsion ketma-ketlikka qo’shiladi.
Rid-Solomon kodini yasovchi ko’pxad quyidagi formula orqali aniqlanadi:

g(x) = (x – a¹)(x –a²) ....(x – aⁿ)

Ko’pxadning darajasi 2t quyidagi munosabatdan kelib chiqadi:

n - k = 2t

Algoritm asosida eng avvalo Galua maydoni hisoblanadi. So’ngra Rid-Solomon kodining parametrlari kiritiladi va Galua maydoni elementlari yordamida kodlashtirish amalga oshiriladi. Kodlashtirish informatsion ketma-ketlikni r razryad chapga surgandan so’ng, yasovchi polinomga bo’lingandan hosil bo’lgan qoldiqni o’sha informatsion ketma- ketlikka qo’shish orqali amalga oshiriladi.

Kodlashtirish algoritmi quyidagi bosqichlardan iborat:
O’zgaruvchilar va belgilashlar kiritiladi;
Galua maydoni parametrlari m, g(x), d kiritiladi; m - ushbu maydonning kengayish qiymati; g(x)- m kengaytma uchun keltirilmaydigan ko’pxad; d - oddiy element.
m qiymatga bogliq ravishda Galua maydonining elementlar soni kiritiladi:
Galua maydonining elementlarini hisoblash uchun boshlang’ich shart kiritiladi;
«Har bir element oldingi elementni a - oddiy elementga ko’paytirilganiga teng» degan prinsip bo’yicha Galua maydoni elementlari hisoblanadi;
Galua maydonining eng katta elementining darajasi, keltirilmaydigan ko’pxad darajasidan kichik bo’lishi kerak. Ya’ni

dseg a (I) < deg g(x)

shart tekshiriladi. Agar shart bajarilmasa 7 — blokka o’tiladi. Unda navbatdagi element Galua maydonining keltirilmaydigan ko’pxadi bilan mavjud elementni mod 2 bo’yicha operatsiyasi orqali hisoblanadi:

Galua maydonnnnng hamma elementlari chop etiladi.

3.