Маълумотлар омбори ва уни бошкариш тизими хакида умумий тушунчалар

Nazorat savollari

1. 
   MB SQL tilining qaysi buyrug`i orqali yaratiladi?
   
2. 
   CREATE DATABASE operatorining vazifasi haqida tushuncha bering.
   
3. 
   SQL tilida ma`lumotlarning tiplari.
   
4. 
   SQL DDL ma`lumotlarni aniqlash tili
   
5. 
   MB da jadvallar SQL tilining qaysi buyrug`i orqali yaratiladi?
   
6. 
   CREATE TABLE operatorining vazifasi haqida tushuncha bering.
   
7. 
   CREATE TABLE operatori sintaksisi haqida tushuncha bering.
   
8. 
   Salepeople jadvalini yaratish matnini tushuntirib bering.
   
9. 
   Cheklanishlarni kiritish haqida tushuncha bering.
   
10. 
    Birlamchi kalitlar cheklanishlari haqida tushuncha bering.
    
11. 
    Maydon qiymatlarini tekshirish (CHECK cheklanishi) haqida tushuncha bering.
    
12. 
    Ko`zda tutilgan qiymatlarni o`rnatish haqida tushuncha bering.
    
13. 
    Ma`lumotlar yaxlitligini ta`minlash haqida tushuncha bering.
    
14. 
    Cheklanish FOREIGN KEY haqida tushuncha bering.
    
15. 
    SQL tilining Drop Table operatori haqida tushuncha bering.
    

13-mavzu. SQLning agregat funksiyalari. Murakkab so’rovlar

Reja:

1. 
   Agregat funksiyalar haqija umumiy ma’lumot;
   
2. 
   Hisoblanadigan ustunlar;
   
3. 
   Qaytariladigan qiymatlar (DISTING kalitli so’zi);
   
4. 
   Qiymatni biror diapazonga tegishlilik shartini tekshirish;
   
5. 
   WHERE kalit so’zi;
   
6. 
   Birlashtirish;
   
7. 
   Ichma-ich so’rovlar;
   
8. 
   GROUP BY amali;
   
9. 
   HAVING kalit so’zi;
   
10. 
    ORDER BY amali;
    
11. 
    Ustun psevdonimlari;
    
12. 
    Jadval psevdonimlari.
    

1.Agregat funksiyalar haqija umumiy ma’lumot

Ko’pincha ustunlardagi qiymatlarning maksimal, minimal va o’rtacha qiymatlarini xisoblashga to’g’ri keladi. Masalan, o’rtacha ballni xioblash zarurati paydo bo’ladi. Bunday xisoblashlarni bajarish uchun SQL tilida maxsus agregat funkstiyalari mavjud:
MIN – ustundagi minimal qiymat;
MAX – ustundagi maksimal qiymat;
SUM – ustundagi qiymatlar yig’indisi;
AVG – ustundagi qiymatlarning o’rtachasi;
COUNT – ustundagi NULL dan farqli bo’lgan qiymatlar miqdori.
Quyidagi so’rov talabalar imtixonlarda olgan ballarining o’rtachasini aniqlaydi.
SELECT AVG(mark) FROM mark_st
Ma’lumotlarni tanlash SELECT operatori yordamida bajariladi. Bu SQL tilining eng ko’p qo’llaniladigan operatori xisoblanadi. SELECT operatorini sintaksisi quyidagicha:
SELECT [ALL/DISTINCT] /*
FROM
[WHERE ]
[ORDER BY < atributlar ro’yxati >]
[GROUP BY < atributlar ro’yxati >]
[HAVING ]
[UNION< SELECT operatorli ifoda>]
Kvadrat qavslrda operatorni yozishda qatnashishi shart bo’lmagan elementlar ko’rsatilgan. ALL kalit so’zi natijaga shartni qanoatlantiruvchi barcha satrlar, shuningdek takrorlanuvchi satrlar ham kirishini bildiradi. DISTINCT kalit so’zi natijaga takrorlanuvchi satrlar kiritilmasligini bildiradi. Keyin bolang’ich jadvaldagi atributlar ro’yxati ko’rsatiladi. Bu atributlar natijaviy jadvalga kiritiladi. * simvoli natijaviy jadvalga boshlang’ich jadvalning barcha atributlari kiritilishini bildiradi.
Operatorda qatnashishi shart bo’lgan so’zlardan FROM so’zi xisoblanadi. Bu so’zdan keyin tanlov bajariladigan jadvallar nomi ko’rsatiladi.
Tanlash ifodasida WHERE kalit so’zidan keyin jadval satrlarini tanlab olish sharti ko’rsatiladi. Bunda natijaviy jadvalga WHERE ifodasidagi shart rost qiymat qabul qiladigan satrlar kiritiladi.
ORDER BY kalit so’zi natijaviy jadval satrlarini ko’rsatilgan ustunlar ro’yxati bo’yicha tartiblash amalini bildiradi.
GROUP BY kalit so’zidan keyin gruppalanadigan atributlar ro’yxati ko’rsatiladi.
HAVING ifodasida har bir gruppaga qo’yiladigan shartlar ko’rsatiladi. (GROUP BY va HAVING kalit so’zlari keyinroq tushuntiriladi)
FROM, WHERE va ORDER BY kalit so’zlari SQL tilining qolgan ma’lumotlarni manipulyastiyalash operatorlarida ham shu tarzda ishlatiladi.
SELECT -- ALL ------- sxema , ustun ----
-- DISTINCT -- ---- * -----------
FROM -- sxema , jadval .. --------------
WHERE -- izlash shartlari ------------------
GROUP BY -- sxema , ustun ---------------
HAVING -- izlash sharti ------------------
ORDER BY – tartiblash spestifikatori --------
OFFICES jadvalidagi xama yozuvlarni chakiruvchi soda surov kuyidagicha:
SELECT * FROM OFFICES
Quyidagi so’rov talabalar imtixonlarda olgan ballarining o’rtachasini aniqlaydi.
SELECT AVG(mark) FROM mark_st

• 
  Kompaniyaning barcha xizmatchilarining bajargan savdo hajmining o’rtacha qiymati nimaga teng?
  

SELECT AVG ( SALES )
FROM SALESREPS

AVG(SALES)

-----------

$289,353.00

So’rovning bu natijasi xam bitta ustun va bitta satrdan iborat jadval deyiladi. Shuningdek so’rov satrlar soni nol bulgan natija xam qaytarishi mumkin. Kuyida bunday so’rovga misol keltirilgan.

• 
  Bajargan savdo hajmi $500000 dan oshadigan barcha xizmatlarning nomlari va ishga kabul kilingan vaktlari haqida ma’lumotlarni chiqaring.
  

SELECT NAME, HIRE_DATE
FROM SALESREPS
WHERE SALES> 500000.00