Ma`lumotlar bazasi

predmet soxa
deyiladi.
Ob’ekt
– bu ixtiyoriy predmet, xodisa, tushuncha
yoki jarayondir.
Ma’lumot
– bu uni ma’nosiga e’tibor bermay
qaraladigan ixtiyoriy simvollar to‘plamidir.
O‘zaro bog‘langan ma’lumotlar
ma’lumotlar tizimi
deyiladi.
Barcha ob’ektlar atributlari bilan xarakterlanadi.
Masalan, ob’yekt sifatida fakultet, kutubxona, kompyuter va
boshqalarni qarash mumkin.
5
09.12.2021

---

Jumladan, kompyuter ob’ektini atributlari sifatida
hisoblash tezligi, operativ xotira xajmi, o‘lchamlari va
boshqalarni ko‘rish mumkin. Atributlarda saqlanadigan
xabarlar
ma’lumotlarni qiymatlari
deyiladi.
Ma’lumotlarni
nomlangan
eng
kichik
birligi
ma’lumot elementidir. U ko‘pincha maydon deb aytiladi va
bayt va bitlardan tashkil topadi. Ma’lumotlar agregati
ma’lumot elementini nomlangan to‘plamidir.
MB administratori deyilganda birorta shaxs yoki bir necha
shaxslardan iborat bo‘lgan va MB sini loyihalash, uzatish va
samarador ishlashini ta’minlovchidir.
6
09.12.2021

---

MA`LUMOTLAR BAZASI

Ma`lumotlar bazasi
– Ma`lum masalaga yoki biror faoliyatga 
taaluqli o`zaro bog`langan va alohida ko`rinishda tashkil etilgan 
ma`lumotlar.

MB ma`lumotlarini xususiyatlari:

to`liqlik;

aktuallik;

qulaylik;

To`g`ri tashkil etish.

Ma`lumotlar banki -
bir nechta MB, texnik vosita va dastur 
ta`minotidan iborat avtomatlashtirilgan tizim.

---

Ma`lumotlar banki

Hisoblash tizimi;

Ma`lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (МBBT);

Bir yoki bir nechta ma`lumotlar bazasi (МB);

Dasturlar to`plami (МB dasturlari).
Ma`lumotlar banki
quyidagilarni o`z ichiga oluvchi 
axborot tizimlarini zamonaviy ko`rinishi hisoblanadi:

---


Qarama – qarshi bo`lmasligi; 

Xatosiz bo`lishi; 

Yaxlit bo`lishi.
Ma`lumotlar bazasi axborotlarni saqlash, hamda ma`lumotlarga
qulay va tezkor murojatni ta`minlab beradi. U ma`lum qoidalar
bo`yicha tashkil etilgan har xil xarakterdagi ma`lumotlar
to`plamidan iborat
MB dagi axborotlar quyidagicha bo`lishi kerak:

---

MB ma`lumotlarini qayta
ishlash masalalari

MB yaratish;

MB o`zgartirish;

MB yangilash;

МB tartiblash;

МB ma`lumotlarni qidirish;

МB fayl ko`rinishda diskda saqlash;

МB diskdan yuklash;

Hisobotlar yaratish va bosmaga chiqarish.

---

Ma’lumotlar banki (MBn) tushunchasi ikki xil talqin
etiladi.
1.
Hozirgi kunda ma’lumotlar markazlashmagan
holda SHK yordamida qayta ishlanadi. Ilgari ular alohida
xonalarda joylashgan EHMlarda markazlashgan holda qayta
ishlangan. EHMlariga axborotlar tashqi qurilmalar orqali
kelib to‘plangan. Ma’lumotlar
bazasi markazlashgani
hisobiga ularni ma’lumotlar banki deb atashgan. Bunda
ma’lumotlarga
murojat
etish
ishchi
stansiyalardan
markazlashgan xolda tashkil etilgan va shuning uchun
ma’lumotlar banki bilan ma’lumotlar bazasi tushunchalari
o‘rtasida farq qilingan.
11
Ma’lumotlar bazasi tushunchasi bilan ma’lumotlar 
banki tushunchasi ham mavjud 
09.12.2021

---

Xozirgi kunda ko`p xollarda ma`lumotlar
bazasi markazlashmagan xolda tashkil qilinmoqda. Shuning 
uchun ma`lumotlar banki va ma`lumotlar bazasi sinonim 
so`zlar sifatida ham ishlatiladi.
2.
Boshqacha talqinda ma’lumotlar banki deyilganda
ma`lumotlar
bazasi
uni
boshqarish
tizimi(MBBT)
tushuniladi.
MB ni ishlatish afzalliklari:

Ixchamligi;

Axborotlarni qayta ishlash tezligini oshishi;

Kam mehnat sarfi;

Har doim yangi axborot olish imkoniyati mavjudligi;

Ma’lumotlarni ortiqchaligini kamayishi va boshqalar.
12
09.12.2021