Agar munosabatdagi joriy element bir necha berilgan elementga ega bo`lsa, bunday bog`lanishlarni ierarxik strukturalar bilan tavsiflab bo`lmaydi.
Bunday tuzilmalar tarmoqli graflar bilan tavsiflanadi. Tarmoqli strukturalarda element ixtiyoriy boshqa element bilan boglanishi mumkin. Ya’ni, tarmoqli bir necha kichkina ob’ektlardan to`plangan yirik ob’ekt deb qarash mumkin.
Ushbu chizmada boglanishlarni tarmoqli modelda tasvirlanishi keltirilgan.
03.07.22
Tarmoqli MB turida ma’lumotlar bilan quyidagi ishlarni bajarish mumkin.
MB yozuvlarini qidirish
Yangi yozuvni yaratish
Joriy yozuvni olib tashlash
Joriy yozuvni tiklash
Yozuvni bog`lanishga qo`shish
Yozuvni boglanishdan olib tashlash
Bog`lanishlarni o`zgartirish
03.07.22
Relyatsion model
Relyatsion modelda ma`lumotlar jadval ko`rinishida taqdim etiladi
Jadval qatorlari – ma`lumotlar, ustunlari esa alohida maydonlar hisoblanadi.
Xizmatchi nomeri
F.I.SH
Unvoni
Tugilgan yili
Mutaxassis kodi
Mansab
Maosh
XN
FISH
UN
TY
MK
MB
MSH
2518
Valiev S.P.
t.f.n.
1985
PM
DOTS
260000
2567
Soliev I.T.
t.f.d.
1987
EVM
Prof.
360000
3245
Aliev S.I.
t.f.n.
1988
PM
Ilm.xodim
280000
3267
Boriev A.O.
Akad.
1982
ASU
Prorek.
400000
03.07.22
Relyatsion ma`lumotlar bazasi
Relyasion MB – o‘zaro bog‘langan jadvallardan iborat. Har bir jadval bir turdagi ob’ektlar to`g‘risida ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. Barcha shunday jadvallar to‘plami MB tashkil etadi.
MB tashkil etuvchi jadvallar tashqi xotira kataloglarida fayl ko‘rinishida joylashadi va bu fayllarni boshqa xujjatlar kabi ko‘chirishimiz mumkin.
Ammo MB jadvallari boshqa hujjatlarga qaraganda ko‘p foydalanuvchili ma’lumotlarga murojat qilish rejimini tashkil etadi.
03.07.22
PS – predmet soha;
PS – predmet soha;
ILM – infologik model;
DLM – datalogik model;
MFM – ma’lumotlarni fizik modeli;
AT – axborot tizimi;
03.07.22
Infologik model diagrammasini qurish
Infologik model diagrammasini qurish
Bu shakl yordamida diagramma ob`yektlari belgilanadi.
ob’ekt atributlari belgilanadi. Ular ob’ektlar bilan yo‘nalishsiz chiziqlar yordamida birlashtiriladi.
ob’ektlar orasidagi aloqalarni belgilanadi.
< >
A va B ob`yektlar orasida 1:1 bog‘lanish bo‘lsa yo‘nalishsiz chiziq bilan bog‘lanadi.
<< >
(М:1) bog`lanishlarni ko`rsatish uchun ishlatiladi.
< >>
1 : M (birga ko`p) bog`lanishlarni ifodalaydi.
<< >>
A va B ob’ektlar o‘rtasida M: N bo‘lsa ularni ulovchi chiziq orqali bog‘lanadi.
03.07.22
03.07.22
Nazorat savollari
Nazorat savollari
Ma’lumot baza modeli nima
Ierarxik (shajara) modeli ma’lumot modeli va uning asosiy xarakteristikalari
Tarmoqli model ma’lumot va uning asosiy xarakteristikalari
Mashqlar.
Ierarxik modelga misol ketiring va uni sxemasini chizing.
Tarmoqli modelga misol ketiring va uni sxemasini chizing.
Berilgan ierarxik (shajara) modeli ma’lumot modeli jadval ko‘rinishda tasvirlang