Маълумки, мамлакатимизда нодавлат нотижорат ташкилотлари, жамоат тузилмалари ва фуқарорларни ўзини ўзи бошқариш органларининг ҳуқуқ ва ваколатларини кенгайтириш борасида амалга оширилаётган ислоҳотлар, уларни атроф муҳитни муҳофаза қилиш

O'zbekistonda 6,5 mingdan ortiq nodavlat notijorat tashkilotlari faoliyat yuritadi

O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining Demokratik institutlar, nodavlat tashkilotlar va fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlari qo'mitasida “Nodavlat notijorat tashkilotlari to'g'risida”gi hamda “Nodavlat notijorat tashkilotlari faoliyatining kafolatlari to'g'risida”gi qonunlarning Buxoro, Navoiy va Namangan viloyatlaridagi ijrosiga bag'ishlangan kengaytirilgan yig'ilish bo'lib o'tdi.
Unda parlament quyi palatasi deputatlari, siyosiy partiyalar fraksiyalari vakillari, Adliya vazirligi, Davlat soliq qo'mitasi, Davlat statistika qo'mitasining barcha hududiy boshqarmalari rahbarlari va mas'ul xodimlari, Buxoro, Navoiy, Namangan viloyatlari hokimligi, O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi huzuridagi Nodavlat notijorat tashkilotlarini va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini qo'llab-quvvatlash jamoat fondining granti sohiblari bo'lgan qator nodavlat notijorat tashkilotlari vakillari, shuningdek, ommaviy axborot vositalari xodimlari ishtirok etdi.
Demokratik institutlar, nodavlat tashkilotlar va fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlari qo'mitasi raisi A.Saidov Prezident Islom Karimov rahnamoligida davlat va jamiyat ishlarini boshqarishda fuqarolik jamiyatining rolini kuchaytirish, mamlakatni demokratlashtirish hamda modernizatsiya qilish, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiq-oshkoraligini ta'minlashga qaratilgan keng ko'lamli ishlar amalga oshirilayotganini ta'kidladi. Jumladan, bu borada qabul qilingan ikki yuzdan ortiq qonun hujjatlari fuqarolik jamiyati institutlarining ijtimoiy faolligini oshirishda muhim omil bo'lib xizmat qilayotir.
Bunda amaldagi qonun hujjatlari ijrosini muntazam monitoring qilib borish, nodavlat notijorat tashkilotlarining sotsial-iqtisodiy va ijtimoiy-siyosiy islohotlarni hayotga tatbiq etishdagi samarali ishtirokini ta'minlash maqsadida ularning faoliyatini mustahkamlashning tashkiliy-huquqiy mexanizmlarini yanada takomillashtirishga doir takliflarni ishlab chiqish alohida ahamiyat kasb etadi.
“Nodavlat notijorat tashkilotlari to'g'risida”gi va “Nodavlat notijorat tashkilotlari faoliyatining kafolatlari to'g'risida”gi O'zbekiston Respublikasi qonunlarining Buxoro, Navoiy hamda Namangan viloyatlaridagi ijrosini ta'minlash jarayonining tahlili shuni ko'rsatdiki, joylarda mazkur qonun hujjatlarining mazmun-mohiyati, ahamiyatini tushuntirish, ularni amalga oshirish bo'yicha targ'ibot ishlari olib borilmoqda, mamlakatimizda demokratik islohotlarni ro'yobga chiqarish, hududlarda ijtimoiy ahamiyatga molik vazifalarni hal etishda fuqarolik jamiyati institutlari, ommaviy axborot vositalari, fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlarining o'rni tobora ortib borayotir.
Muxtasar aytganda, amaldagi qonun hujjatlari ijrosining monitoringi joylarda adliya organlari tomonidan nodavlat notijorat tashkilotlarining huquq va qonuniy manfaatlariga rioya etilishi ta'minlanayotgani, ularga ijtimoiy hayotda ishtirok etish uchun teng huquqiy imkoniyatlar yaratib berish chora-tadbirlari amalga oshirilayotganidan dalolat beradi. Nodavlat notijorat tashkilotlari faoliyati ularning o'z huquqlarini ro'yobga chiqarishi bo'yicha tizimli monitoring qilinib, jamoat fondlari, muassasalar va xalqaro nodavlat notijorat tashkilotlari amalga oshirayotgan ishlar muntazam ravishda o'rganib borilmoqda.
Yig'ilishda O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senati Kengashlarining “Nodavlat notijorat tashkilotlarini, fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini qo'llab-quvvatlashni kuchaytirish chora-tadbirlari to'g'risida”gi qo'shma qarorining joylardagi ijrosiga ham alohida e'tibor qaratildi.
Mamlakatimizda nodavlat notijorat tashkilotlari soni yildan-yilga ko'payib borayotgani va ayni paytda ular 6,5 mingdan oshgani ta'kidlandi. Xususan, Buxoro viloyatida 438, Navoiy viloyatida 306 va Namangan viloyatida 386 nodavlat notijorat tashkiloti ro'yxatga olingan. Ayniqsa, so'nggi 10 yilda tadbirkorlik va fermerlik sohasida faoliyat yuritayotgan nodavlat notijorat tashkilotlari soni ortdi. Shu bilan birga, sport, ekologiya, madaniy-tarixiy sohalarda ham nodavlat notijorat tashkilotlarining faolligi oshib borayotgani kuzatilmoqda.
Ushbu tashkilotlarning “uchinchi sektor”ni qo'llab-quvvatlash maqsadida mablag' ajratish bo'yicha grant tanlovlaridagi ishtiroki ham tahlil qilindi. Ko'rib chiqilgan mazkur viloyatlar misolida shuni aytish mumkinki, nodavlat notijorat tashkilotlarining O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi huzuridagi Nodavlat notijorat tashkilotlarini va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini qo'llab-quvvatlash jamoat fondining grant tanlovlaridagi ishtiroki kengayib bormoqda. 2012 yil yakunlariga ko'ra, Buxoro va Navoiy viloyatlaridan ishtirokchilar soni 2,5, Namangan viloyatidan esa 2 barobar ko'paygan.
Mazkur hududlarda nodavlat notijorat tashkilotlari faoliyatini rivojlantirish borasida ijobiy natija bilan bir qatorda kamchiliklar ham mavjudligi, ularni puxta tahlil qilib, bartaraf etish lozimligi qayd etildi. Jumladan, “Ijtimoiy sheriklik to'g'risida”gi va “O'zbekiston Respublikasida jamoatchilik nazorati to'g'risida”gi qonunlar loyihasi yuzasidan jamoatchilik eshituvlarida nodavlat notijorat tashkilotlarining rolini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlarni hayotga tatbiq etishda yaxlit yondashuv yo'qligi kuzatilmoqda.
Yig'ilishda fuqarolik institutlari, nodavlat notijorat tashkilotlarini yanada rivojlantirishga doir tavsiyalar ishlab chiqildi.