Mаlаka ishi mavzu: Zamonaviy kastyum loyihalash jarayonida ijobiy manba sifatida tarixiy va milliy kastyumlardan foydalanish

Zamonaviy kostyumning o’ziga xos xuxusiyati.
Kostyum mintaqa iqlimi va unda yashayotgan xalqlarning turmush tarzini va milliy an’analarini ko‘rsatadi. Ammo, hozirda keng tarqalgan baynalminal uslubi barcha milliy xususiyatlarni yo‘qota boshladi. 6. Kostyum shaxsning ma’lum dinga mansubligini ham ifodalashga xizmat qila oladi. Masalan, dastlab Hindistonda faqat musulmonlargina bichilgan va tikilgan kiyimni va charmdan tikilgan poyafzalni kiyishgan, hindlarning o‘zi esa oddiy bichib-tikilmagan, ya’ni o‘ralgan kiyim kiyishgan. XVII asrda Fransiyada kostyum yordamida katolikni protestantdan ajratish mumkin edi. Hozir ham bu an’ana ba’zi joylarda saqlanib qolgan. Masalan, yahudiylarni krishnalardan ajratish mumkin. Ammo, bu jihat kostyumda avvalgidek deyarli ahamiyatga ega emas. Yevropa tipidagi zamonaviy kostyumda ma’lum jihatni ajratib ko‘rsatish qiyin. Kostyum ko‘pfunksiyali bo‘ldi. U avvalgidek erotik va estetik xususiyatlarga ega. Shu ma’noda kostyum insonning o‘ziga xos estetik didini ifodalab, ma’lum vaqtda go‘zallik to‘g‘risida umumiy tasavvurini aks ettiradi. Kostyumni individual tanlash (uslubini, ranglar va ayrim buyumlarning birikmasini, qomatga va konkret sharoitga mosligini) shaxsning ma’lumoti va uning ijtimoiy nasabini ko‘rsatadi.
Zamonaviy kostyumning konstruktiv tuzilishi
Zamonaviy kostyumni loyihasini tayyorlashda avvalo uning qaysi funksiyalari
ustun bo‘lishi kerakligi e’tiborga olinishi lozim va bu bilan kostyumning konstruktiv yechimini ham, material tanlashni ham, obrazli yechimini ham hal etish mumkin.
Buyumni loyihalashga bunday yondoshuv «funksional yondoshuv» deyiladi. bunda buyum emas, uning iste’molchiga beradigan foydasi loyihalanadi (bunday nuqtainazardan qaralganda, bashang ko‘ylak emas, yaxshi kayfiyat yoki lab bo‘yog‘i emas, balki go‘zalroq bo‘lish imkoniyatini loyihalamoq kerak). Ilgari aytib o‘tilganidek kiyim – bu iste’mol buyumi va ko‘pincha ommaviy ravishda yoki individual tartibda ishlab chiqariluvchi mahsulot. Bu mahsulotlarning loyihasini yaratuvchilar libos dizaynerlari yoki stilistlar deyiladi. Libos loyihalarini yaratuvchi mutaxassislar ilgarilari modelyerlar deyilar edi. Tayyor kiyimlarni ishlab chiqarish sohasida 1950 yillarda paydo bo‘lgan «pret-a-porte» tushunchasi mavjud.
Pret-a-porte (so‘zma-so‘z tarjimasi «kiyish uchun tayyor») – taniqli modelyerlar yoki firmalar tomonidan ishlab chiqarilgan yuqori sifatli tayyor kiyimdir. «Kiyim dizayni» tushunchasi faqatgina ommaviy tarzda kiyim ishlab chiqarish degani emas, balki, umuman kostyum yaratish faoliyati demakdir. 1960 yillardan dizayn deganda sanoatda ishlab chiqariladigan kiyimlar to‘plamini yaratish tushunilardi. Yuqori darajadagi moda elitar dizayn sohasiga kiritildi. Libos dizayni sohasiga kutyurye va stilistlarning ijodi ham kiritila boshlandi. (Kutyurye – fransuzcha haute couture – so‘zma-so‘z tarjimasi «yuqori darajadagi tikuv» bo‘lib, ularning faoliyati ilgari hunarmandchilik turi hisoblangan).