Maktabgacha yoshdagi

Xarakterni tarbiyalash. O‘z xatolarini sezmaydigan yoki se-

zishni istamaydigan kishi hech mahal o‘z ustida muvaffaqiyat-

li ish olib bora olmaydi. Ko‘pincha kishining o‘zi o‘z sifatlariga 

xolis baho berishi qiyin bo‘ladi. Shuning uchun ham boshqalar-

ning fikriga quloq solish, to‘g‘ri tanqiddan xafa bo‘lmaslik, ko‘p 

narsaning chetdan yaxshiroq ko‘rinishini esda tutish lozim. 

---

217

Boshqalarda mavjud salbiy sifatlarni sezgach, hamisha o‘zingga 

ham qarashing, o‘zingda shunday kamchiliklar bor-yo‘qligini 

bi lishing kerak. Ba’zan bu sifatlar o‘zingga yomon bo‘lib tu-

yilmaydi, bu sifatlarni boshqalarda ko‘rganingda esa, ular kam-

chiliklar ekanligi, ulardan qutulish lozimligi aniq bo‘ladi.

O‘z ustida muvaffaqiyatli ish olib borishning asosiy shartlari-

dan biri yaxshi tomonga o‘zgarishga ahd qilishdangina iborat 

bo‘lmasdan, balki shu maqsadni amalga oshirishga qaratilgan 

konkret ishlarni ham bajarishdir. O‘zida zarur xulq-atvorni tar-

biyalash uchun ko‘p marta mashq qilish zarur, toki shu tak-

rorlashlar natijasida miya po‘stlog‘idagi tegishli bog‘lanishlar 

mustahkamlansin va kishi hamisha lozim harakatlarni qilish 

ehtiyojiga ega bo‘lsin.

Xarakter ko‘p jihatdan o‘z-o‘zini tarbiyalash natijasidir. Xa-

rakterda kishining odatlari jamlanadi. Xarakter xususiyat-

lari o‘zgaruvchan bo‘lishiga qaramay, har bir shaxs va millat-

ning o‘ziga xosligini ifodalovchi shunday barqaror sifatlar ham 

bo‘ladiki, ular yillar, hatto asrlarga ham dosh beradi. Masa-

lan, bu milliy xarakterga taalluqlidir. O‘zbeklar xarakterida 

asr lar davomida saqlanib kelayotgan samimiylik, mehmonna-

vozlik, ibo, sharm-hayo, takal luf, mehnatsevarlik kabi sifatlar 

avloddan avlodga o‘tib, ma’naviy qadriyatlarga aylanib qolgan, 

o‘zbekning o‘zligini namoyon qiluv chi barqaror xususiyatlardir. 

Xarakter odamlar faoliyatida namo yon bo‘ladi, ammo shu faoli-

yatida shakllanadi. Shaxsning irodaviy sifatlarini tarbiyalashda 

intizom, kun tartibiga rioya qilish katta ahamiyatga egadir.

O‘z-o‘zini tarbiyalash o‘spirinlik yoshida ayniqsa samara-

li bo‘lishini ta’kidlab o‘tish zarur. Xuddi ana shu vaqtda kishi-

da o‘zini anglash rivojlanadi. Yigit va qiz hayotdan ko‘zlagan 

maqsadlari to‘g‘risida bosh qotiradilar, o‘zlariga va boshqalar-

ga tanqidiy tomondan yondasha oladilar, ularda o‘z ustilari-

da ishlash, jami yat uchun foydali kishilar bo‘lib yetishish ista-

gi tug‘iladi.

Lekin bu narsa kishi katta bo‘lgach, o‘zini yaxshi tomonga 

qarab o‘zgartira olmaydi, degan gap emas. Kishi o‘zining odat 

bo‘lib qolgan xatti-harakatlari, ishlari bilan o‘z xarakterini bu-

tun hayoti davomida tarkib toptirib boradi.

---

218