Maktabgacha yoshdagi

Savol:  Madinaning bolalar bog‘chasi va uyda o‘zini qan-

day tu tishiga baho bering. Nima uchun Madina uyda o‘zini 

shunday tutadi? Onasi Madinaga bo‘lgan munosabatini qanday 

o‘zgartirishi kerak?

27. «Odiljon, avval ovqatingni yeb ol, keyin shokolad be-

raman» – deydi ona bir marta. Odiljon yig‘lab, yo‘q deb be-

rishni talab qiladi. «Mumkin emas!» – deydi ona. Odiljon yana 

yig‘laydi, yana shokolad talab qiladi, bu hol uchinchi, to‘rtinchi 

marta takrorlanadi. Beshinchi martada ona taslim bo‘ladi: 

«Mana shokolad, yeya qol, faqat ovozingni o‘chir, hadeb jo-

nimga tegaverma!» – deydi. Endi Odiljon «Mumkin emas!» 

degan so‘zning kuchi yo‘qligini, ust-ustiga talab qilaversa, har 

bir xohlagan narsasi muhayyo qilinishini biladi. 

Savol: Onaning xatosini tahlil qiling.

---

441

28. 5 yoshli Ma’sud otasining soati qanday tuzilganini bi-

lishga qiziqib qoldi. U soatni astagina olib, qulog‘ini bura-

di. Keyin soatning ichini ochib, undagi g‘ildirakchalarni ush-

lab ko‘rdi; g‘ildirakchalar ko‘p edi… soat to‘xtab qoldi. Ma’sud 

yig‘lay boshladi. Onasi soatni yurgiza olmadi.

–  Endi menga dadam nima deydilar? – qo‘rqib ketib so‘radi 

Ma’sud.

– Qo‘rqma bolajonim, dadangga soatni mushugimiz yerga 

tushi rib yubordi, – deymiz, deb yupatdi o‘g‘lini ko‘ngli g‘ash 

bo‘l gan  ona.

Savol: Ma’sudning onasi va otasi o‘rtasidagi munosabat ha-

qida nima deyish mumkin? Bu munosabat bolaga qanday ta’sir 

qiladi?

29. «Agar hozir xonangni yig‘ishtirmasang senga multfilm 

ko‘rishga ham, o‘ynagani chiqishga ham ruxsat bermayman!» 

– deydi 6 yoshli Saidaning onasi. Bu hamma oiladagi odatiy 

holat. 

Savol: Bolada ozodalik, batartiblik ko‘nikmasini hosil qilish 

uchun yana qanday usullarni tavsiya qilasiz? Ona bolasini qil-

gan ishi uchun maqtashi kerakmi, nima uchun? Agar bola yu-

mushni bajarmasa ona qanday yo‘l tutishi kerak?

30. Bolasining qilgan o‘g‘irligi haqida birinchi marotaba 

onaga tarbiyachisi yoki uning o‘rtog‘i aytib qoldi. Ona bun-

dan nomus qilib bolasini urishdi, urdi. Tarbiyachi bu xa-

barni onani ayblash, yomon ona ekanligini bildirish uchun 

emas, balki bolani tarbiyalash uchun imkoniyat hisoblab ayt-

gan edi.

Savol: Bunday xabarni eshitgach bolani urish kerakmi? 6 

yosh 

dan kichik bolalar hali o‘g‘rilikning nimaligini, uning 

oqibatini kattalar o‘ylaganchalik tushunmaydilar. Bolaning 

o‘g‘rilik qilgan yoki qilmaganligini bilish uchun boladan qan-

day so‘ragan ma’ qul?

31. 2 yoshli bola kechirim so‘rashning mazmun-mohiyatini 

tushu nib yetmaydi. 3 yoshli bola esa «kechiring» deb ayta oli-

shi mum kin. 4 yoshga yetib bolalar kechirim so‘rashga odatla-

nadilar va ma’lum bir qiliqlaridan voz kechishlari lozimligini 

tushuna boradilar.

---

442

Savol: Kechirim so‘rash xohlagan qilig‘ini qilaverish uchun 

imkoniyatmi? Qanday hollarda kechirim so‘raladi? Tarbiyachi, 

ota-ona, umuman kattalar boladan qilgan yoki aytgan nojo‘ya 

harakatlari uchun kechirim so‘rashlari kerakmi? Nima uchun?

32.  Ba’zi bolalar ota-onasi aytganini qilishmasa polga yotib 

olib yig‘lashadi.

Savol: Bunday hollarda nima qilgan ma’qul? Bu hol meh-

monda, bog‘chada, do‘konda tez-tez yuz berib tursa ota-ona-

ga qanday maslahat berar edingiz? O‘jar va qaysar bolalar bilan 

ishlash tarbiyachiga qanday qiyinchilik tug‘diradi?