Maktabgacha yoshdagi bolalar psixologiyasi

tushuncha, hukm, xulosa;

konvergent, divergent, produktiv, reproduktiv, nazariy, amaliy;

analiz, sintez, taqqoslash, mavhumlashtirish, umum- lashtirish, tasniflash, sistemalashtirish;

ko‘rgazmali-harakat, ko‘rgazmali-obrazli, mavhum.

109. 
     Tafakkur shakllaridan biri bo‘lmish xulosa turlarini belgilang.
     

1. 
   umumiy, yakka, juz’iy;
   

474

2. 
   konkret, abstrakt, nazariy, amaliy;
   
3. 
   induktiv, deduktiv, analogik;
   
4. 
   konvergent, divergent, produktiv, reproduktiv.
   

156. 
     Tafakkur turlari to‘g‘ri berilgan qatorni belgilang?
     

1. 
   ko‘rgazmali harakat, ko‘rgazmali-obrazli, mavhum;
   
2. 
   obrazli so‘z, so‘z-mantiq;
   
3. 
   ixtiyoriy-ixtiyorsiz, nazariy-amaliy;
   
4. 
   tushunchali, konkret, mavhum.
   

156. 
     Tafakkur shakllari necha xil bo‘ladi?
     

1. 
   1 xil; operativ;
   
2. 
   3 xil; tushuncha, hukm, xulosa;
   
3. 
   2 xil; analiz, sintez;
   
4. 
   4 xil; ko‘rgazmali harakat, ko‘rgazmali-obrazli, mav- hum, mantiqiy.
   

156. 
     Narsa va hodisalarning o‘xshash belgilarini fikran bir- lashtirib bir tushuncha holiga keltirish nima deb ataladi?
     

1. 
   analiz;
   
2. 
   umumlashtirish;
   
3. 
   tasniflash;
   
4. 
   sintez.
   

156. 
     Biron narsani tasdiqlash yoki inkor qilishdan iborat bo‘lgan tafakkur shaklini aniqlang:
     

1. 
   tushuncha; c) xulosa;
   
2. 
   hukm; d) fikr.
   

156. 
     Xulosalar necha xil bo‘ladi?
     

1. 
   1 xil; b) 3 xil; c) 2 xil; d) 4 xil.
   

156. 
     Tafakkur sifatlarini aniqlang:
     

1. 
   fikrning kengligi, chuqurligi, mustaqilligi, tezligi, tanqi- diyligi, mazmundorligi, sertashabbusligi, pishiqligi;
   
2. 
   fikrning torligi, chuqurligi, mustaqilligi, kengligi;
   
3. 
   fikrning tezligi, sayozligi, mazmundorligi, kaltaligi;
   
4. 
   fikrning mustaqilligi, epchilligi, yuzakiligi, kengligi.
   

156. 
     Tafakkur har ikkala signal sistemasi ishtirok etgan, le- kin ... sistemasi yetakchi o‘rin egallagan taqdirdagina normal ishlaydi.
     

1. 
   ikkinchi signal; c) nerv;
   
2. 
   birinchi signal; d) shartli reflekslar sistemasi.
   

475



NUTQ

156. 
     Nutq deb nimaga aytiladi?
     

1. 
   insonlarni o‘z fikr-ma’lumotlarini o‘zaro almashishiga aytiladi;
   
2. 
   o‘zgalarga ta’sir etish vositalarini amalga oshirishga aytiladi;
   
3. 
   til orqali o‘y-istaklarini o‘zgalarga bildirmaslik, avlod tajribalarini o‘zlashtirishga aytiladi;
   
4. 
   kishilarning til vositasida o‘zaro munosabatda bo‘lish jarayoniga aytiladi.
   

156. 
     Verbal (tovushli) nutq turi ko‘rsatilgan qatorni aniqlang:
     

1. 
   imo-ishora, mimika, pantomimika, ekologik, daktiologik;
   
2. 
   og‘zaki, yozma, ichki, tashqi, monologik, dialogik, epik;
   
3. 
   monologik, dialogik, mimikali, imo-ishorali, mexanik;
   
4. 
   ichki, tashqi, ixtiyorsiz, ixtiyoriy, amaliy, nazariy.
   

156. 
     Og‘zaki nutq turlari?
     

1. 
   monologik va dialogik; c) ichki va tashqi;
   
2. 
   tovushli va tovushsiz; d) aktiv va passiv.
   

156. 
     Monologik nutq bu —
     

1. 
   bir kishining nutqidir;
   
2. 
   ikki yoki undan ortiq kishining nutqi;
   
3. 
   ma’ruza;
   
4. 
   imo-ishorali nutq.
   

156. 
     Nutq sifatlari necha guruhga ajratiladi?
     

156. 
     Kommunikativ, tilni (tajribani) avloddan avlodga o‘tka- zish, rejalashtirish, ekspressiv bu nutq .
     
157. 
     nutq funksiyalari hisoblanadi;
     
158. 
     nutq turlari hisoblanadi;
     
159. 
     nutq sifatlaridir;
     
160. 
     nutq vositalari hisoblanadi.
     
161. 
     Mimika va pantomimika orqali fikrlarni uzatish, qaysi nutq turiga kiradi?
     
162. 
     ichki; c) verbal;
     
163. 
     noverbal; d) tashqi.
     

156. 
     1;
     
157. 
     3;
     

156. 
     2;
     
157. 
     4.
     

476

156. 
     Afaziya nima?
     

1. 
   nutq funksiyalari hisoblanadi;
   
2. 
   nutq turlari hisoblanadi;
   
3. 
   nutq sifatlaridir;
   
4. 
   nutq buzilishidir.
   

XAYOL

156. 
     Shaxsning o‘zi uchun eng yoqimli istiqbol obrazlarini xayolida yaratishi.
     

1. 
   fantaziya; c) orzu;
   
2. 
   ijod; d) tasavvur.
   

156. 
     Biz ilgari idrok qilmagan predmet va hodisalarni ongimiz- da yaratishdan iborat psixik jarayon qanday ataladi?
     

1. 
   xayol; c) orzu;
   
2. 
   ijod; d) tasavvur.
   

156. 
     Orzu necha xil bo‘ladi?
     

1. 
   4 xil; ixtiyoriy, ixtiyorsiz, mavhum;
   
2. 
   2 xil; foydali, zararli;
   
3. 
   3 xil; yoqimli, yoqimsiz, shirin;
   
4. 
   2 xil; tasavvuriy, xayoliy.
   

156. 
     Xayolning turlari nechta?
     

1. 
   4 ta; ixtiyoriy, ixtiyorsiz, ijodiy, qayta tiklovchi;
   
2. 
   3 ta; maqsadli, maqsadsiz, ixtiyoriy;
   
3. 
   4 ta; fantaziya, orzu, illuziya, shirin xayol;
   
4. 
   5 ta; ijodiy, tiklovchi, maqsadli, maqsadsiz, ixtiyoriy.
   

156. 
     Xayol deb nimaga aytiladi:
     

1. 
   ilgari idrok qilgan va qilmagan tasavvurlar asosida yangi predmet va hodisalarni ongimizda yaratishdan iborat bo‘lgan psixik jarayonga xayol deb aytiladi;
   
2. 
   biz ilgari idrok qilgan predmet va hodisalarni ongimizda yaratishdan iborat bo‘lgan psixik jarayonga xayol deb ataladi;
   
3. 
   ayni chog‘da yo‘q bo‘lgan narsa va hodisalarni ongimizda qayta gavdalantirishimizga xayol deb aytiladi;
   
4. 
   hayotda mavjud bo‘lmagan narsalarni faoliyatda yara- tishimizga aytiladi.
   

477

156. 
     Orzu nima?
     

1. 
   hamisha kelajakka qaratilgan bo‘lib, kishining istakla- rini ifodalaydi;
   
2. 
   «go‘yo» degan so‘z yordami bilan o‘yinga olib kirilgan xayoliy vaziyatdir;
   
3. 
   ijodiy xayol obrazlarni mustaqil ravishda yaratishdan iborat holat;
   
4. 
   parishonxotirlik.
   

156. 
     Fantaziya nima?
     

1. 
   hamisha kelajakka qaratilgan bo‘lib, kishining istakla- rini ifodalaydi;
   
2. 
   «go‘yo» degan so‘z yordami bilan o‘yinga olib kirilgan xayoliy vaziyatdir;
   
3. 
   ijodiy xayol obrazlarni mustaqil ravishda yaratishdan iborat holat;
   
4. 
   parishonxotirlik.
   

156. 
     Tipiklashtirish (yunon. tupos — iz, chiziq) nima?
     

1. 
   obrazlarni kattalashtirish yoki kichraytirishdir;
   
2. 
   kundalik hayotda birlashtirib bo‘lmaydigan turli sifatlar- ni birlashtirib, narsa va hodisalarning yangi obrazlarini yara- tishdan iborat xayol fenomenidir;
   
3. 
   rassomning o‘simliklar dunyosidan andaza olib, naqsh yaratishidir;
   
4. 
   badiiy adabiyotda keng qo‘llanilib, muhim tomonlari ajratilib konkret obrazlarda gavdalantirilishidir.
   

156. 
     Agglutsinatsiya (lot. agglutinare — yopishtirmoq, yelimlamoq) nima?
     

1. 
   kundalik hayotda birlashtirib bo‘lmaydigan turli sifatlar- ni birlashtirib, narsa va hodisalarning yangi obrazlarini yara- tishdan iborat xayol fenomenidir;
   
2. 
   obrazlarni kattalashtirish yoki kichraytirishdir;
   
3. 
   rassomning o‘simliklar dunyosidan andaza olib, naqsh yaratishi;
   
4. 
   badiiy adabiyotda keng qo‘llanilib, muhim tomonlari ajratilib konkret obrazlarda gavdalantirish.
   

478

156. 
     Giperbalizatsiya (yunon. huperbole — bo‘rttirish, kuchaytirish) nima?
     

1. 
   kundalik hayotda birlashtirib bo‘lmaydigan turli sifatlar- ni birlashtirib, narsa va hodisalarning yangi obrazlarini yara- tishdan iborat xayol fenomenidir;
   
2. 
   obrazlarni kattalashtirish yoki kichraytirishdir;
   
3. 
   rassomning o‘simliklar dunyosidan andaza olib, naqsh yaratishi;
   
4. 
   badiiy adabiyotda keng qo‘llanilib, muhim tomonlarini ajratilib konkret obrazlarda gavdalantirish.
   

156. 
     Sxematizatsiya (yunon. schema — obraz, shakl vujud- ga keltirish) nima?
     

1. 
   kundalik hayotda birlashtirib bo‘lmaydigan turli sifatlar- ni birlashtirib, narsa va hodisalarning yangi obrazlarini yara- tishdan iborat xayol fenomenidir;
   
2. 
   obrazlarni kattalashtirish yoki kichraytirishdir;
   
3. 
   rassomning o‘simliklar dunyosidan andaza olib, naqsh yaratishi;
   
4. 
   badiiy adabiyotda keng qo‘llanilib, muhim tomonlari ajratilib konkret obrazlarda gavdalantirish.
   

Shaxsning hissiy-irodaviy holatlari.

His-tuyg‘ular

156. 
     Yuksak hislar berilgan qatorni ko‘rsating.
     

1.