Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim fakulteti

Xayol kengligi va mazmundorligi.

Xayol kengligi voqelikning kishilar xayol faoliyati uchun ob’ekt bo’ladigan sohalari doirasi bilan belgilanadi. Tabiatning hozirgi va kelajak holati, odamlarning o’tmishdagi va kelajakdagi tarixiy hayoti, yer ostidagi narsalar, osmon va undagi yulduzlar, texnika va san’at xayol faoliyati uchun ob’ekt bo’ladigan ana shunday sohalar jumlasidandir. Odamning xayoli shunday sohalarning naqadar ko’pini o’z ichiga olsa, uning xayoli shunchalik keng bo’ladi. Kishining xayoli ko’pincha real voqelikdan, mavjud bo’lgan va ruyobga chiqarilishi mumkin bo’lgan narsalar doirasidan chetga chiqib ketadi. Buni «sof fantastika sohasi» deb ataydilar, odam ko’pincha o’z orzulari va shirin xayollarida mana shu «sof fantastika sohasi»ga chiqib ketadi.

Xayolning mazmundorligi biror ob’ektga nisbatan xayolda tug’ilayotgan tasavvurlarning boyligi xilma-xilligi va ma’nodorligi bilan belgilanadi. SHuning uchun ham falon kishining xayoli mazmundor (xayoli boy) va falon kishining xayoli kam mazmun (xayoli kambag’al) deb gapiramiz. Xayol kengligi va mazmundorligi, odatda, bir-biri bilan chambarchas bog’langan bo’ladi. Kosmik kema vujudga keltirilganligi ham, ichiga odam tushgan shu kemaning uchishi ham inson fantaziyasi g’oyat yuksak darajaga ko’tarilganligining mahsulidir. Lekin shu kemaning real obrazini yaratmoq va kemaning o’zini yasamoq (qurmoq) uchun katta bilimlardan hamda fizika, ximiya, matematika, astronomiya va shu kabi xilma-xil fanlarning muvaffaqiyatlaridan foydalanish zarur bo’ldi.Tajriba va bilim xayol jarayonida qayta ishlanadigan materialgina bo’lib qolmasdan, balki, shu bilan birga, xayol faoliyatining ma’lum bir yo’ldan borishini ham belgilab beradi.