Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarga ta’lim berish metodlari

Bilimni puxta va mustahkam o’zlashtirish qoidasi.
•
A.R.Beruniy o’qitish jarayonida bolalarga tushunarli bo’lmagan so’zlarni quruq yodlashga
asoslangan ta’limni qattiq qoraliydi.
•
Puxta o’zlashtirishning harakterli belgisi bilimni mustahkam esga (xotirada) saqlab qolinishdadir.
Puxta o’zlashtirish uchun qaytarish (takrorlash) va mashq g’oyat katta ahamiyatga ega. Qaytarishda
faqat ilgari o’zlashtirilgan materiallargina esga tushurilmay, o’zlashtirgan bilimlarning noaniq,
tumanli bo’lib qolgan tomonlari oydinlashadi va to’ldiriladi. O’tilgan materialni qaytarish-xotirada
qayta tiklash bir necha yo’l bilan olib boriladi. Qaytarishning ahamiyati haqida A.R.Beruniy “Bilim
takrorlash va qaytarish mevasidir”.
•
Qaytarish turlari darsning qaysi bosqichida qo’llanishi mumkinligi va o’tilayotgan mavzuning
harakteriga bog’liqdir.
•
O’tilgan mavzularni asosiy va markaziy masalalar yuzasidan qaytarishning ahamiyati katta. Odatda
bunday takrorlashlar bir qancha mayda temachalarni o’tib bo’lgach, temachalar o’rtasidagi
bog’lanishlarni aniqlash, umumlashtirish maqsadida qaytariladi.

---

Ta’lim jarayonida o’quvchilarning yosh va individual xususiyatlarini
hisobga olish va tushunarli qilib o’qitish qoidasi.
•
Ta’lim jarayonida har bir sinf o’quvchilariga xos umumiy xususiyatlarni ham shu sinfdagi har qaysi o’quvchining
individual xususiyatini xisobga olgan holda ish ko’rish muhim didaktik ahamiyatga egadir. Ibn Sino, Beruniy o’qitish
jarayonida bo’lgan tushunarli bo’lmagan so’zlarni quruq yodlashga asoslangan ta’limni qattiq qoralaydi. Beruniy
yozadi: “Tushunish yodlashdan yaxshiroq va afzaldir”. Beruniy pedagogik g’oyalaridan eng muhimi bilimni puxta va
mustahkam egallash zarurligidir. “Bilimning shunday bo’lishi kerakki, u yalang’ochligingda ham o’zingda qolsin,
bilimingni hammomdagi qo’llik ham yuvolmasin”. Bilimlarning o’quvchilarga tushunarli bo’lishi ta’limda samarador
bo’lish uchun Beruniy quyidagilarga amal qilishni tavsiya etadi:
•
- sezgi organlarning ma’lumotlariga ko’ra... bilishni davom ettirish;
•
- fanni o’rganayotganda fikrlash, xotiralab esga olish zarur;
•
- o’rganiyotgan ilmlarni to’la bilib olish uchun, o’sha ilmni tashkil etib turgan elementlarini puxta o’rganib chiqish;
•
- bilishda oddiydan murakkabga, ma’lumdan noma’lumga, yaqindan uzoqqa, osondan qiyinga, dalillardan
xulosalarga qarab borish;
•
- uzoq o’tmishga oid bilimlarni o’rganishda shu ilm, fan tarixini o’rganish;
•
- hodisalarni, fan asoslarini bir-birlariga taqqoslashtirib, solishtirib har tomonlama chog’ishtirb o’rganish va h.k.

---

E’TIBOR UCHUN RAHMAT