Maktabgacha ta'lim tashkiloti yillik ish rejasining mazmun mohiyati maqsad va vazifasi mumdarja

1.2. Maktabgacha talim tashkilotining yillik ish rejasi .
“Maktabgacha ta`limni tashkil etish va rahbarning tashkilotchilik madaniyati’ fanida matnlarni tahlil qilishda interaktiv texnologiyalar qo‘llaniladi va internet yangiliklaridan olingan axborotlardan foydalaniladi. Shuningdek fanini o‘zlashtirishlari uchun o‘qitishning yangi ilg‘or pedagogik texnologiyalaridan foydalanish, yangi informatsion texnologiyalarni dars jarayoniga tatbiq qilish muhim ahamiyatga ega. Fanni o‘zlashtirishda darslik, o‘quv va uslubiy qo‘llanmalar, ma’ruza matnlari, tarqatma materiallar, elektron darsliklardan foydalaniladi.
Asosiy qismda (ma’ruza) fanni mavzulari mantiqiy ketma-ketlikda keltiriladi. Har bir mavzuning mohiyati asosiy tushunchalar va tezislar orqali ochib beriladi. Bunda mavzu bo`yicha talabalarga DTS asosida yetkazilishi zarur bo`lgan bilim va ko`nikmalar to`la qamrab olinishi kerak.
Asosiy qism sifatiga qo`yiladigan talab mavzularning dolzarbligi, mamlakatimizda bo`layotgan o`zgarishlar, bola psixik taraqqiyotining qonuniyati, bola ruhiy rivojlanishining ichki sabablariga yondashishning nazariyalari, maktabgacha tarbiya muassasalaridagi bolalarning psixologik rivojlanishining taraqqiyotiga doir nazariy va amaliy bilimlar, ta`lim-tarbiya sohalardagi islohatlarning ustuvor masalalarini qamrab olishi hamda fan va texnologiyalarning so`ngi yutuqlari e’tiborga olinishi tavsiya etiladi.
Metodik boshqaruv asosiy boshqaruv funksiyalari, boshqaruv qarorlari, rejalashtirish.Xalq xo‘jaligini ilmiy asosda rejalashtirish – iqtisodiyotimizning asosi ekanligi. Rejalashtirishning asosiy prinsiplari ilmiylik, rejalarning direktiv xarakterda ekanligi va joylarning tashabbuslari bilan qo‘shib amalga oshirilishi. O‘zbekistonda maktabgacha ta’lim xalq xo‘jaligi yagona davlat tizimining tarkibiy qismi sifatida rejali rivojlanishini ta’minlovchi direktiv xujjatlari, bularni xayotga tatbiq etish, bajarilishini nazorat qilish yuzasidan xalq ta’limi bo‘limlarinining tashkilotchilik ishlari maktabgacha ta’lim bo‘yicha davlat xo‘jalik rejalari loyihalarnini tuzish tartibi, bu rejalarni tuzishda xalq ta’limi bo‘limlari, reja komissiyalarining ishtiroki. Reja loyihalarini tuzishda xalq ta’limi bo‘limlarining, qaramog‘ida maktabgacha ta’lim muassasalri bo‘lgan vazirlikning va tashkilot, korxonalar bilan aloqa o‘rnatish.
Nazorat qilish – davlat nazorati, halq ta’limi bо‘limlari tomonidan rahbarlikning eng muhim formasidir. О‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 42 moddasida: «Davlat jamiyatning madaniy, ilmiy va texnikaviy rivojlanishiga g‘amhо‘rlik qiladi. Davlat о‘z faoliyatini inson va jamiyat faravonligini kо‘zlab, ijtimoiy adolat va qonuniylik prinsiplari asosida amalga oshiradi» - deyilgan.Halq ta’limi bо‘limlari tomonidan maktabgacha tarbiya muassasalari ishini qilishda Amir Temur о‘g‘itlari asosida ishlarni tashkil etishning ahamiyati. Nazorat qilishning metodologik asosni О‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi /1992 y/ Maktabgacha tarbiya konsepsiyasi. /1992y/ da kо‘rsatib berilgan ilmiy jihatdan asoslangan g‘oyalar egallashi tо‘g‘risida. Nazorat qilishning vazifalari: maktabgacha tarbiya ustidan rahbarlik qilish darajasini kо‘tarish.Maktabgacha tarbiya muassasalar ustidan rahbarlik qilishning yaxshi formalarini aniqlash va yoyish.Nazorat о‘tkazishning bosqichlarini tekshirish rejasini tuzish. Mudiraning tarbiyaviy ishlarga rahbarlik qilishini nazorat qilish: gruppalarni maqsadli tekshirish;tarbiyachilarga aniqlangan kamchiliklarni tugatish yuzasidan berilgan takliflar, kо‘rsatmalar va tavsiyanomalarni rasmiylashtirish, ularning bajarilishini tekshirish; tekshirish natijalari bо‘yicha konsultatsiyalar о‘tkazish; tarbiyachilar jamoasi bilan tekshirish yakunlarini muhokama qilish; kо‘rib chiqilgan о‘quv-tarbiyaviy ishlarining taxliliga mudirani jalb qilish.Mudirning tashkiliy-pedagogik va ma’muriy-xо‘jalik ishlariga rahbarlik qilishni tekshirish: mudirning xо‘jalik ishlari yо‘nalishi va uning о‘z vazifalarini bajarishini tekshirish.Tekshirish davom etayotgan davrda mudirning metodik, tarbiyaviy va ma’muriy-xо‘jalik ishlariga rahbarlik qilishga qancha vaqt sarflashini nazoratchi tomonidan kuzatib borish; nazoratchining xulosalari, mudirga tavsiyanomalari. Tekshirishga yakun yasash; akt tuzish, xulosalarni mudir bilan oldin kelishib olish, tekshirish yakunlarini xodimlar jamoasi bilan muhokama qilish; kamchiliklarni tugatish bо‘yicha takliflar, ularning aniq maqsadga qaratilganligi; takliflarning bajarilishini nazorat qilish formalari; tekshirish yakunlarini xalq ta’limi bо‘limi apparati yig‘ilishida va mudirning kengashida kо‘rib chiqish.
Maktabgacha ta’limda pedagogik tizim va boshqaruv obyekti:Maktabgacha ta’limda pedagogik tizim. Maktabgacha ta’limda mashg‘ulotlarni kuzatish, gimnastika va harakatli о‘yinlar mashg‘ulotining kо‘rigi, nutq о‘stirish va tevarak-atrof bilan tanishtirish mashg‘ulotlarining kо‘rigi. Tasviriy faoliyat mashg‘ulotlari uchun materiallar va uskunalari, musiqa ta’limi uchun asbob va qо‘llanmalar. Maktabgacha ta’lim muassasasida bayram ertaliklari va ularni tashkillashtirish.
Maktabgacha ta’lim muassasasi rahbarining boshqarish mohiyati:Ijtimoiy tarbiyani muvaffaqiyatli rivojlantirishga qaratilgan davlat siyosati.«Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonun va Kadrlar tayyorlash milliy dasturda maktabgacha tarbiyaning ta’lim maqsad va vazifalari haqida. O‘zbekiston respublikasi Konstitutsiyasida «Onalik va bolalikni muhofaza qilish, hamda oila jamiyatining asosiy buguni va uning jamiyat va davlat muhofazasida bo‘lish huquqiga ega ekanligi» to‘g‘risida. Maktabgacha ta’lim muassasalari tizimining vujudga kelishi va rivojlanishining asosiy bosqichlari. Xalq Komissarligining maktabgacha ta’lim bo‘yicha Dekloratsiyasi va uning maktabgacha tarbiyaning vujudga kelish va rivojlanishidagi roli. Xotin-qizlarni mamlakatimizning xo‘jalik va siyosiy hayotiga keng jalb etish munosabati bilan maktabgacha ta’lim muassasalari tarmog‘ining kengaytirilishi, qishloqdagi dastlabki maktabgacha ta’lim muassasalarining tashkil etilishi.
Maktabgacha ta’lim muassasasini boshqarish amaliyotida rejalashtirish bosqichida hamon ma’lum bir rasmiyatchilik mavjud bo‘lib, bu rasmiyatchilikni bartaraf etish, umuman, boshqaruv ishlari samaradorligini oshirishning muhim omili hisoblanadi. Agar biz rejalashtirishni faqat qog'oz hujjat sifatida emas, balki boshqaruv qarori sifatida ham ko'rib chiqsak, rejalashtirish maktabgacha ta'lim muassasasini samarali boshqarishning asosiy printsipi ekanligini aytishimiz mumkin. Har qanday rejalashtirilgan vazifa mehnat samaradorligini aniqlashda o'ziga xos boshlang'ich "ma'lumot nuqtasi" bo'lib xizmat qiladi.
Hozirgi vaqtda maktabgacha ta'lim muassasasiga ma'lum talablar qo'yiladi:
Davlat buyurtmasi - topshiriqni bajarish,
Turli xizmatlar sifatini oshirish, shu jumladan ta'lim,
Maqsad va vazifalarga erishish uchun turli tashkilotlar va tuzilmalar bilan o'zaro hamkorlik.
Bir qator majburiy hujjatlar normativ-huquqiy baza har bir DOW faoliyati. Shu nuqtai nazardan, rejani ishlab chiqish va amalga oshirish boshqaruv tsiklining ikki asosiy bosqichidir.
Asosiy faoliyatni, tadbirlarni, aniq ijrochilarni va muddatlarni aniqlash - rejalashtirishning mohiyati.
Rejalashtirishning maqsadi - ma'muriy va pedagogik xodimlar o'rtasidagi harakatlar birligini rivojlantirish. O‘tgan o‘quv yilida erishilgan yutuqlar darajasini chuqur tahlil qilish asosida jamoa oldidagi maqsad va vazifalarni aniq shakllantira olish rahbarlardan alohida bilim va mahorat talab etadi. Hozirgi vaqtda ishlar nomenklaturasida rejalar tizimi shakllantirildi: nizom, rivojlanish dasturi, ta'lim dasturi, o'quv yili uchun ish rejasi. Hujjatlarga qo'yiladigan talablar DOE har bir o'qituvchi, rahbar va mutaxassisning individual rejalariga ega deb hisoblaydi.
Maktabgacha ta'lim muassasasining butun jamoasi uchun asosiy, maqsadli yechim yil uchun ish rejasi va ta'lim dasturi, maktabgacha ta'lim muassasasining rivojlanish dasturi esa uzoq muddatli harakatlar rejasidir.
Maktabgacha ta'lim muassasasining uchta muhim hujjati (maktabgacha ta'lim muassasasining rivojlanish dasturi, ta'lim dasturi, yillik ish rejasi) butun bir qator asosiy maqsad va vazifalarni belgilaydi. pedagogik xodimlar. Ushbu hujjatlar maqsadlar, vazifalar va hatto asosiy voqealar bilan bir-biriga bog'langan.
O'quv yili uchun ish rejasi haqida gapirganda, biz professor-o'qituvchilarning asosiy bosqichlari va faoliyatini aks ettiruvchi ma'lum bir sikllik mavjudligini bilamiz.
O'quv yilining boshlanishi - bu yangi ro'yxatga olingan va ota-onalari bilan yozgi ta'tildan keyin bolalar bog'chasiga qaytgan bolalarning hayotida moslashish davri. Bu yangilikka tayyorgarlik ko'rish uchun tanlovlar o'quv yili butun maktabgacha ta'lim muassasasining va har bir yosh guruhining. O'quv yilining boshlanishi - ular ishlaydigan guruh bolalarining yosh xususiyatlarini aniqlash uchun o'qituvchilar bilan metodik suhbatlar. Bu ishning moslashuvchan usullari, shakllari va mazmunini tashkil etishning muhokamasi.
O'quv yili - bu ketma-ket tadbirlar tizimi: o'qituvchilar kengashlari, maslahatlashuvlar, "ochiq eshiklar kuni" o'tkazish, ta'tillarni tashkil qilish, qishki ta'tillar va boshqalar.
O'quv yilining yakuni sarhisob va monitoring, "bitiruvchilar portfeli" ni tuzish va muassasani yozgi sog'lomlashtirish ishlariga tayyorlash.
Ushbu nizom maktabgacha ta'lim muassasasi ishini rejalashtirishni soddalashtiradi, chunki bir qator masalalar davriy bo'lib, yildan-yilga takrorlanadi.
Yillik ish rejasini maktabgacha ta'lim muassasasini tezkor boshqarish vositasi sifatida ko'rib chiqish mumkin.
Yillik reja - bu rivojlanish dasturi va ta'lim dasturida belgilangan vazifalar va tadbirlarning aniqligi.
DOEning yillik ish rejasi quyidagilarni belgilaydi:
ta'lim jarayonidagi muammolarni hal qilish bo'yicha aniq chora-tadbirlar;
o'qituvchilarning kasbiy o'sishini uslubiy qo'llab-quvvatlash tizimi;
o'qituvchilar tajribasini shakllantirish,
maktabgacha ta’lim sifatini oshirish maqsadida innovatsiyalarni joriy etish.
Yillik reja jamoaning diqqat markazida muayyan o'quv yilining asosiy vazifalari hisoblanadi.
Rejalashtirishning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
davlat organlarining erta va maktabgacha yoshdagi bolalarni tarbiyalash, rivojlantirish va hissiy jihatdan sog'lomlashtirish masalalari bo'yicha qarorlari ijrosini ta'minlashda;
pedagogik jamoa faoliyatidagi asosiy, asosiy masalalarni ajratib olishda;
muayyan faoliyat turlarini, ularni amalga oshirish muddatlarini belgilashda
ijro va mas'ul ijrochilar;
jamoa a'zolarida mas'uliyat va tartib-intizomni tarbiyalashda.
Optimallik zaruriyat va yetarlilik sharti sifatida samarali rejalashtirishning muhim tamoyilidir.