Мактабгача ёшдаги болаларнинг фаолиятини ташкил этиш, тарбиячининг ўрни

II.3 Мактабгача тарбия ходимларини таййорлаш системаси
Мактабгача тарбия муассасаларини малакали кадрлар билан тәминлаш учун бизда педагогика олий үқув юртлари тармоқлари ташкил этилган. Педагогика үқув юртларида амалга ошириладиган тәлим-тарбия ишлари бүлажак педагогларда жамият талабларига жавоб бера оладиган шахсий сифатларни шакллантиришга қаратилган. Педагогик үқув юртларида бериладиган тәлимнинг мазмуни үқувчиларда назарий. Амалий жиҳатдан, шунингдек ижтимоий фойдали меҳнатга таййорлашни үз ичига олади.
1. Мактабгача тарбия ходимларини назарий билимлар билан қуроллантиришдан күзланган мақсад мактабгача тарбия йошидаги болаларни мактабда билим асосларини эгаллашга таййорлаш учун уларни ҳар томонлама ривожлантиришдир.
2. Педагогик практика бүлажак педагогни үз касбининг моҳир устаси қилиб таййорлашда муҳим воситадир. Тарбиячилик санъатини эгаллаш ҳар қандай үқув фанини үзлаштиришдан ҳам мураккаброқдир. Бу -педагоглик касбининг күп қирралилиги билан белгиланади. Шунинг учун бүлажак педагоглар практика вақтида шундай вазиятга тушудиларки, бу уларни тарбиячилик касбининг хилма-хил қирраларини эгаллаб олишга ундайди. Натижада практика вақтида педагогга хос бүлган сифатлар, яни ҳар бир боланинг шахсига ҳурмат билан қараш, чидамлилик, қатийлик, талабчанлик педагогик кузатувчанлик, үқитувчилик одоби каби шахсий сифатлар шакллана бошлайди.
3. Үқиш давридаги жамоатчилик ишлари фаол фуқарони, унинг ғоявий йүналишини ва педагогик малакаларини шакллантиришда йордам беради.
Булажак педагоглар үзи үқийотган үқув юртларининг ижтимоий-сийосий ҳайотида, үз-үзини бошқаришда, ташвиқот-тарғибот ишларида ҳамда оталиқ ишларини олиб боришда фаол қатнашадилар. Йош педагогларнинг педагогик маҳоратини такомиллаштириш кейинчалик улар ишлайотган жамоада давом этади.
Педагогик маҳорат тарбиячининг тәлим, тарбия ишларини амалга оширишда юқори натижаларга эришиш учун үзига хос воситалар системасини қүллашини тақозо этади. Бундай маҳоратга эришиш айрим педагогларгагина тааллуқли бүлиб қолмасдан, ҳар қандай педагог ҳам уни эгаллаб олишга интилиши керак.
Йош педагогга у иш бошлаган жамоа әзолари хайрихоҳ, талабчан муносабатда бүлишлари, уни үз ҳамкасбларидан педагоглик маҳоратини фаллик билан үрганиб олишга, керакли адаьийотларни үқишга, педагогик тажрибани үрганишга ундашлари керак. Иш жарайонида йош педагог болалар билан олиб бориладиган ишнинг мазмунини яхши билмаслигини сезади ва үз билим, малакасини тинмай ошириб бориш кераклигига зарурат сезади ва изчиллик билан касб маҳоратини эгаллаб боради.
Педагоглар жамоаси йош педагогда яна қуйидаги сифатларни шакллантириши керак, педагогик маҳоратини эгаллашга сидқидилдан интилиш, үз иш натижалари учун жавобгарлик ҳиссини сезиш, үз ишига содиқлик, ижодий изланишга мустақил интилиш, манманлик, үзибүларчилик кайфиятини йүқотиш, хайрихоҳлик, үз үртоқларига қүлидан келган иши билан йордам бериш, шаҳар, район миқйосидаги методик ишларда фаол қатнашиш. Шундай қилиб, умумий мақсад билан бирлашган педагоглар жамоаси йош мутахассисда педагогик маҳоратни шакллантиради.
Замонавий педагог кенг соҳали мутахассис ҳисобланади. У мактабгача тарбия муассасасининг методик ишларида фаол қатнашади, педагоглик фаолиятини такомиллаштиради, илғор педагогик тажрибани үрганади, омма үртасида педагогик билимлар тарқатади. Шунинг учун замонавий тарбиячи олий үқув юртида фанлар бүйича эгаллаган билимлари билан чегараланиб қолмайди, ҳар доим үз билимини бойитиб бориши керак, акс ҳолда унинг мутахассислик қобилияти-педагогик ижодкорлиги үз қимматини йүқотади.
Болалар боғчалари тарбиячиларини таййорлаш махсус үқув юртларида амалга оширилади. Педагогика олий үқув юртларининг мактабгача тарбия факултетида йоки педагогика ва психология факултетларида мактабгача тарбия муассасалари учун кадрлар таййорланади. Бу факултетларида, шунингдек мактабгача тарбия педагогика билим юртларида махсус фанлардан дарс берувчи үқитувчилар ҳам таййорланади. Үз мутахассислигини ишлаб чикаришдан ажралмаган ҳолда оширмоқчи бүлган үқувчилар билим юртлари ва педагогика олий билимгоҳларининг кечки ва сиртқи бүлимларида үқийдилар. Махсус үқув юртини битирган тарбиячилар шаҳар, вилоят, жамҳурият курсларида ҳар беш йилда малака ошириб борадилар. Бу курслар мактабгача тәлим-тарбия ишини яхшилаш бүйича махсус ташкил этилган семинарларда тарбиячиларни педагогика назарияси ва амалийотидаги янгиликлар билан таништириб боради.

ХУЛОСА

Мактабгача ёшдаги болага сингдирилган билим ва қадриятлар унинг бутун келгусидаги ҳаётини белгилаб бериши сабабли мактабгача таълим уйғун ривожланган шахсни шакллантиришда муҳим аҳамиятга эга. 
Шуни ҳисобга олган ҳолда, ўтган даврда Ўзбекистон Республикасида мактабгача таълимни ривожлантириш ва самарали фаолият кўрсатишига қаратилган қатор норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди ҳамда комплекс чора-тадбирлар амалга оширилди. 
Ҳозирги вақтда республикада 4 893 та давлат мактабгача таълим муассасаси фаолият олиб бораётган бўлиб, уларни молиялаштиришга фақат 2016 йилда Давлат бюджетидан 1,6 триллион сўм ажратилган. 
Ушбу соҳада соғлом ва ҳар томонлама ривожланган ўсиб келаётган авлодни тарбиялашга салмоқли ҳисса қўшиб келаётган 57 мингдан ортиқ мутахассислар меҳнат қилмоқда. 
Шу билан бирга, мактабгача таълим соҳасида давлат сиёсатини тўлиқ амалга оширишга айрим тизимли камчиликлар тўсқинлик қилмоқда. 
Ўрганиш шуни кўрсатдики, мактабгача таълимни бошқаришнинг амалдаги тизими мавжуд муаммоларни ўз вақтида аниқлаш ва бартараф этиш, шунингдек, мазкур соҳани янада ривожлантириш учун инновацион қарорларни ишлаб чиқиш ва жорий этиш имконини бермаяпти. 
Мактабгача таълим муассасалари инфратузилмаси ва моддий-техник базасининг ҳозирги ҳолати болаларни мактабгача таълим билан тўлиқ қамраб олишни таъминлашга имкон бермаяпти. 
Мактабгача таълим муассасалари ходимларини моддий рағбатлантиришнинг паст даражаси болаларни тарбиялаш ва ҳар томонлама ривожлантириш масалаларини профессионал даражада ҳал этишга қодир малакали мутахассислар билан таъминлай олмайди. 
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. 
   Ш.М.Мирзиёев «Қoнун устувoрлиги ва инсoн манфаатларини таминлаш юрт тараққиёти ва халқ фарoвoнлигининг гарoви» Т: 2016й
   
2. 
   Ш.М.Мирзиёев -Танқидий таҳлил, қатъий тартиб-интизoм ва шахсий жавoбгарлик ҳар бир раҳбар фаoлиятининг кундалик қoидаси бўлиши кeрак» Т: 2017й
   
3. 
   И.А.Каримов. Баркамол авлод Ўзбекистон та- раққиётининг пойдевори. — T., Шарқ нашриёт — матбаа концерни, 1998.
   
4. 
   Мактабгача тарбия муассаса тўғрисидаги Низом - 1995.
   
5. 
   С.Юсупова. Мактабгача тарбия педагогикаси. Ўқув қўлланма — Т.: «Ўқитувчи». 1993.
   
6. 
   Болалар боғчасида таълим дастури. — T., 1993, 1999, 2000. Мактабгача тарбия справочниги. — Т., 1974.
   
7. 
   Болалар боғчаси мудиралар учун. — Т., 1989.
   
8. 
   Болалар боғчасининг катта тарбиячиси. — Т., 1991.
   
9. 
   Мактабгача тарбия педагогикаси. П. Юсупова. — Т., «Ўқитувчи». 1993.
   
10. 
    Р.А.Мавлонова, О.Т.Тўраева, У.М.Холиқбердиев Педагогика. — Т., «Ўқитувчи». 2001.
    
11. 
    А.Минавваров Педагогика. — Т., «Ўқитувчи». 1996.
    
12. 
    П.Азларов Болаларни севши санъати. — Т., 1992.
    
13. 
    Миртурсунов Ўзбек халқ педагогикаси — Т., 1973.
    
14. 
    Ражабов Педагогика фанининг алломалари — T., 1991.
    
15. 
    Астровская. Мактабгача ёшдаги болаларнинг ах- лоқий тарбияси. — T., «Ўқитувчи». 1977.
    
16. 
    Я.А.Коменский Буюк дидактика. — T., «Ўқитувчи», 1975.
    
17. 
    В.П.Беспалко. Слагаемые педагогической техно­логии. — М., Педагогика, 1989.