"makroiqtisodiyot"


 Real ish haqi  va tarkibiy ishsizlik



Download 3,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/199
Sana31.12.2021
Hajmi3,28 Mb.
#268622
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   199
Bog'liq
Nazarova MM uz 3d090 (1) unlocked

 
3. Real ish haqi  va tarkibiy ishsizlik 
Ishsizlikning ikkinchi sababi  ish haqqining o’zgarmasligi -  mehnat taklifi va 
talabi  bir  biriga  teng  bo’lgan  darajaga  o’zgartirishdagi  muvofaqqiyatsizlik. 
Mehnat bozorining muvozanatli modelida, real ish haqqi mehnat taklifi va talabi 
muvozanatida joylashadi. Ish haqqi har doim ham egiluvchan bo’lmaydi. Ba’zan, 
real  ish  haqqi  market-clearing  darajasidan  yuqorida  boladi.  Quyidagi  chizma 
nima uchun ish haqqi o’zgarmasligi ishsizlikka olib kelishini ko’rsatadi. Real ish 
haqqi  talab  va  taklif  muvozanatidagi  darajadan  yuqorida  bo’lganda,    taklif 
qilingan  mehnat  miqdori  talab  qilingan  miqdordan  oshib  ketadi.  Firmalar  bazi 
yo’llar orqali ishchilar orasidagi cheklangan ishni kamroq berishlari kerak. Real 
ish  haqqi  o’zgarmasligi  ish  opish  darajasini  qisqartiradi  va  ishsizlik  darajasini 
ohiradi. 
Ish  haqqi  o’zgarmasligi  va  ish  o’rinlarini  qisqartirish  natijasidagi  ishsizlik,  
ba’zan, tarkibiy ishsizlik deb ataladi. Ishchilarning ishsizligi o’zlariga aynan mos 
ishni  qidirishlari  emas,  balki,  ishlashni  hohlovchi  ishchilar  soni  va  mavjud  ish 
o’rinlari  orasidagi  tengsizlikdir.  Ayni  holatdagi  ish  haqqida,  taklif  qilingan 
mehnat  miqdori  mehnat  talabidan  oshib  ketadi,  ko’plab  ishchilar  ish  o’rinlari 
ochilishini kutib qoladilar. 
                                                           
4
 N.Gregory Mankiw. Macroeconomics, Seventh edition. USA, 2009. p. 166-167. 


47 
 
 
Ish  haqqining  o’zgarmasligi  va  strukturaviy  ishsizlikni  tushunish  uchun  ,  biz  x 
nima uchun mehnat bozori u qadar aniq emasligini tahlil qilishimiz kerak. Real ish 
haqqi muvozanatli holatdan oshib ketsa va ishchi taklifi talabdan oshib ketsa, biz 
firmalardan  ish  haqqini  pastlatishi  mumkinligini  kutamiz.  Strukturaviy  ishsizlik 
oshib boradi, chunki , firmalar ortiqcha mehnat taklifiga qaramasdan ish haqqini 
pastlatishda  omadsizlikka  uchrashadi.  Biz  endi  ish  haqqining  o’zgarmasligiga 
uchta sababni ko’rib chiqamiz, ular: 
Eng kam ish haqqi qonunlari, Birlashmaning monopoilya  quvvati, Samarali 
ish haqqi. 
 Tarkibiy  ishsizlar  guruhiga  ishlab  chiqarish  strukturasining  o’zgarishi  natijasida 
ishchi kuchiga talab tarkibining o’zgarishi natijasida ishsiz qolganlar kiradi. Unga 
asosan malakalarini o’zgartirishi va oshirishi, ma’lumot olishi, yangi kasb egallashi 
lozim  bo’lgan  ishsizlar  guruhlari  kiradi.  Friktsion  ishsizlik  bilan  tarkibiy
 
ishsizlikning asosiy farqi shundaki, birinchisida, ma’lum malaka va tajriba mavjud 
bo’ladi  va  undan  foydalanib,  ish  joylarini  tezroq  topib  olishadi,  ikkinchisida  esa, 
ishchi kuchi darhol va tezroq ish joylarini topa olmaydi. 
Hukumat  ish  haqqining  o’zgarmasligiga  sababchi  bo’ladi,  qachonki,  u 
muvozanatli  holatdan  pastga  tushib  ketishning  oldini  olsa.Eng  kam  ish  haqqi 
qonunlari  firmalarning  ishchilarga  beradigan  oyligiga  qonuniy  minimum 
o’rnatadi. Bazi ishchilar uchun, ayniqsa tajribasiz va uquvsiz ishchilar uchun, eng 
kam ish haqqi o’zlarining muvozanatli ish haqqi  darajasidan  oshib ketadi.  Shu 
sababli, firma talab qilgan mehnat miqdori qisqaradi.  
Iqtisodchilar shunga ishonadiki, eng kam  ish haqqi o’smir yoshidagilardagi 
ishsizlikda o’zining eng katta tasiriga ega. O’smirlarning muvozanatli  ish haqqi 2 
sabab  tufayli  past  bo’ladi.  Birinchisi,  o’smirlar  mehnat  bozoridagi  ishchilar 

Download 3,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   199




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish