"makroiqtisodiyot"

 
             
   3 
  2 
  1     
           0 
                                                        Q 
 
17.1-rasm. Xorijiy valyuta bozori 
Dollarga bo’lgan talabning kamayishi D  to’g’ri chizig’ida berilgan. Bu shuni 
ko’rsatadiki, agarda dollar o’zbekistonliklar uchun arzon bo’lsa, amerika tovarlari 
ham  ular  uchun  arzon  bo’ladi  va  bu,  o’z  navbatida,  ularning  amerika  tovarlariga 
bo’lgan talabini oshiradi. 
Dollarning taklifi (S) kamaysa, so’mda belgilangan dollarning qiymati oshadi 
(ya’ni,  dollarda  belgilangan  so’mning  qiymati  pasayadi).  Bunday  vaziyatlarda 
amerikaliklar  ko’proq  o’zbek  tovarlarini  sotib  olish  imkoniyatiga  ega  bo’ladi. 
Chunki,  so’mning  dollarga  nisbatan  qiymati  pasaysa,  u  o’z  navbatida  o’zbek 
tovarlarining  narxi  ham  pasayganini  bildiradi  va  oqibatda  ko’proq  o’zbek 
tovarlarini sotib olish imkoni paydo bo’ladi. 
O’zbek tovarlarini sotib olish jarayonida ular AQSh dollarini valyuta bozoriga 
olib  chiqadi,  chunki,  o’zbek  tovarlarini  sotib  olish  uchun  dollarni  so’mga 
almashtirishadi. Dollarga bo’lgan talab va taklifning kesishgan nuqtasi dollarning 
so’mdagi qiymatini bildiradi. 
Agarda, dollarning so’mdagi qiymati oshsa, so’m qiymatining pasayganligini 
yoki qadrsizlanganligini ko’rsatadi. Aksincha, agarda dollarning so’mdagi qiymati 
pasaysa,  so’m  qiymatining  oshganligini  yoki  so’mning  qimmatlashganligini 
ko’rsatadi.  Bir  birlik  xorijiy  valyutani  sotib  olish  uchun  kam  miqdorda  milliy 
valyuta sarf qilish milliy valyutaning qimmatlashuvini bildiradi. Agarda, dollarga 
nisbatan so’m qadrsizlansa, dollar so’mga nisbatan qimmatlashadi.