11.4. O`zbekiston Respublikasi bank tizimining barqarorligini oshirish va pulkredit siyoyosatini takomillashtirish yo`nalishlari. 2017-yilning 1-yanvar holatiga respublikamizda faoliyat koʻrsatayotgan tijorat banklari soni 26 tani tashkil etib, ularning 3 tasi davlat tijorat banki, 10 tasi aksiyadorlik tijorat banki, 8 tasi xususiy bank va 5 tasi chet el kapitali ishtirokidagi banklar hisoblanadi.
Oʻz navbatida, aholi real daromadlarining oʻsib borayotganligi, banklardagi omonatlarning davlat tomonidan toʻliq kafolatlanganligi aholining tijorat banklaridagi omonatlari hajmining barqaror oshib borishini ta‘minlamoqda.
Respublika bank tizimida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil 28-noyabrdagi «Iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qoʻllab-quvvatlash, ularning barqaror ishlashini ta‘minlash va eksport salohiyatini oshirish choratadbirlari Dasturi toʻgʻrisida»gi PF-4058-sonli Farmoni boshqa farmon va qarorlariga muvofiq, iqtisodiyotning real sektorini moliyaviy qoʻllab-quvvatlash hajmlarini yanada oshirish, texnik va texnologik jihatdan yangilash boʻyicha investitsion loyihalarni moliyalashtirish jarayonlarida banklarning ishtirokini yanada kengaytirishga alohida e‘tibor berilmoqda.
Ta‘kidlash lozimki, mamlakatimizda bank tizimida biznesni yuritish shartsharoitlarini yengillashtirish va arzonlashtirish hamda tadbirkorlik subyektlarini moliyaviy qoʻllab-quvvatlashni yanada kengaytirish borasida amalga oshirilayotgan ishlar xalqaro moliyaviy tashkilotlar tomonidan yuqori baholanib kelinmoqda.
Jahon banki va Xalqaro moliya korporatsiyasining 2017-yilning oktyabr oyida e‘lon qilingan tadbirkorlik faoliyatini yuritish shart-sharoitlari boʻyicha «Biznesni yuritish – 2017» navbatdagi yillik hisobotida biznesni yuritish shart-sharoitlari boʻyicha respublikamizning reyting koʻrsatkichi 2017-yilning oʻzida 14 pogʻonaga koʻtarildi.
2018-yilga moʻljallangan pul-kredit koʻrsatkichlari prognozi yuqorida qayd etilgan vazifalarni amalga oshirilishi prognoz parametrlaridan kelib chiqib belgilanmoqda.
Bunda inflatsiya darajasining belgilanayotgan maqsadli parametrlar doirasida boʻlishini ta‘minlash va yalpi ichki mahsulotning koʻzda tutilayotgan oʻsish sur‘atini moliyaviy qoʻllab-quvvatlash maqsadlaridan kelib chiqqan holda, 2018-yilda oʻrtacha yillik pul massasining yalpi ichki mahsulotga nisbatini 1,0 foiz banddan yuqori boʻlmagan miqdorida oshirish koʻzda tutilmoqda.
Oʻz navbatida, mamlakat yalpi ichki mahsulotining oʻsishiga mos ravishda tijorat banklari tomonidan iqtisodiyotni kreditlash hajmlarining kengaytirilishi hamda mamlakat toʻlov balansi, xususan, tashqi savdo balansi ijobiy saldosining ta‘minlanishi natijasida bank tizimi sof tashqi aktivlarining koʻpayishi 2018-yilda ham muomaladagi pul massasi oshishining asosiy omillari boʻlib xizmat qilishi kutilmoqda.
Oʻz navbatida, 2018-yilda ham Markaziy bank muomaladagi pul massasini tartibga solishda monetar siyosatining bozor instrumentlaridan keng foydalanish va ularning samaradorligini oshirib borish boʻyicha ishlarni davom ettiradi.
Bunda asosiy e‘tibor, inflatsiyaning maqsadli koʻrsatkichlar doirasida boʻlishini va iqtisodiyotda pulga boʻlgan talab va taklifning mutanosibligini ta‘minlashga qaratiladi.
Shu bilan birga, bank tizimida likvidlik tanqisligi vujudga kelishining oldini olish va aksincha tizimdagi ortiqcha likvidlikning iqtisodiyotda inflyatsion bosimning kuchayishiga olib kelishiga yoʻl qoʻymaslik maqsadida bank tizimi likvidligini maqbul darajada ushlab turish uchun zaruriy choralar koʻrib boriladi.
Xususan, tashqi savdo balansi ijobiy saldosining ta‘minlanishi natijasida bank tizimida vujudga kelishi mumkin boʻlgan ortiqcha likvidlikning inflyatsion bosimini oldini olish hamda pul massasini tartibga solish maqsadida tijorat banklarining boʻsh turgan pul mablagʻlarini Markaziy bankdagi muddatli depozitlarga jalb qilish orqali sterilizatsiya operatsiyalari oʻtkazib boriladi.
Shuningdek, iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarini moliyaviy qoʻllab-quvvatlash maqsadida tashkil etilgan Oʻzbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamgʻarmasiga tegishli mablagʻlarni yoʻnaltirilishining davom ettirilishi pul massasi oʻsishining oldini olishga va uni belgilangan maqsadli koʻrsatkich doirasida ushlab turishga xizmat qiladi.
Ushbu tahlilimizga yakun yasab bank tizimi respublikamizda rivojlanib borayotganligi, tizimning moliyaviy barqarorligi mustahkamlanayotganligi, bu esa monetar siyosatning, bu siyosat vositalaridan foydalanishning samaradorligi oshishiga imkon berayotganligini ta‘kidlashimiz mumkin.
