Makroiqtisodiyot” O‘quv-uslubiy majmua

9.1-rasm. Soliq yuki dinamikasi³⁶
Izchillik bilan amalga oshirilayotgan, birinchi navbatda soliq yukini kamaytirishga qaratilgan oqilona soliq siyosati iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgarishlarga, xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning ishbilarmonlik faolligi va moliyaviy barqarorligini yuksaltirishga xizmat qilmoqda.
Soliq yukini iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgarishlarni e’tiborga olgan holda kamaytirib borish o‘z samarasini berdi. Milliy bozorni mahalliy tovarlar (xizmat, ish)lar bilan to‘yintirayotgan, eksportga mahsulot chiqarayotgan, ichki va tashqi investitsiyalarni ishlab chiqarishga jalb qilayotgan, shuningdek, kichik biznes sub’ektlari shaklidagi soliq to‘lovchilarga soliq imtiyozlarining kengaytirilishiga qaramasdan yalpi ichki mahsulot va davlat budjetining daromadlar hajmida yil sayin o‘sish ta’minlanmoqda. Soliq yukining kamayishi nafaqat umumiy hajmda, shuningdek, uning tarkibi bo‘yicha ham kamayishga erishildi.
Mamlakatimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning bu qadar jadal rivojlanishida eng avvalo mazkur soha uchun belgilanayotgan soliq imtiyozlari yetarli darajadagi rag‘batlantiruvchi rol o‘ynayotgani muhim hisoblanadi. Xususan, 2010 yilda kichik biznes sub’ektlari uchun belgilangan yagona soliq to‘lovi 8 foizdan 7 foizga, 2011 yilda 6 foizga, 2012 yilda 5 foizga pasaytirilgan.
1996-2014 yillar mobaynida kichik biznes sub’ektlari uchun belgilangan soliq stavkalari 38 foizdan 5 foizga yoki 7,6 martaga qisqargan. 2017 yilda ham yagona soliq to’lovi 5 foiz stavkada saqlanib qoldi.
So‘nggi yillarda soliq solishning muqobil tizimi shakllantirilgan bo‘lib, buning natijasida umumiy soliq yuki 2,5 marta kamaydi.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 9 dekabr’ kungi kengaytirilgan yig’ilishida asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar prognozlari va soliq hamda byudjet siyosati konsepsiyasi va 2018 yilgi davlat byudjeti loyihasi muhokama qilindi.
Keyingi yilga mo’ljallangan soliq-byudjet siyosatining asosiy yo’nalishlari soliq yukini kamaytirish, soliqlar va majburiy to’lovlar miqdorini qisqartirish, mahalliy byudjetlar daromad bazasini mustahkamlash va ularning mustaqilligini oshirish, resurslardan ratsional foydalanish hamda byudjetga tushumlar to’liqligini ta’minlashni nazarda tutadi.
Xususan, rejaga ko’ra: daromad solig’i hamda ijtimoiy infratuzilmani obodonlashtirish va rivojlantirishga soliqni umumiy bazaviy stavkani 15,5% dan 14,5% gacha pasayishi bilan birga birlashtirish; 
Pensiya jamg’armasi, Respublika yo’l jamg’armasi, ta’lim va tibbiyot muassasalari moddiy-texnik bazasini rivojlantirish Jamg’armasiga majburiy to’lovlarni bir to’lovga birlashtirish – davlat maqsadli jamg’armalariga majburiy to’lovlarga umumiy stavkani 3,5% dan 3,2% ga bir vaqtda pasaytirish bilan birga, bu xo’jalik yurituvchi sub’yektlar ixtiyorida qariyb 411 milliard so’mni qoldirish imkonini beradi;
Jismoniy shaxslar daromadlariga soliq yukini fuqarolarning yakka tartibdagi jamg’arma hisobvaraqlariga chegirma miqdorini 1% dan 2% ga qadar oshirish hisobidan kamaytirish, bu umuman olganda fuqarolar jamg’armalarini 450 milliard so’mdan ko’proqqa oshirish imkonini beradi;
yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun qat’iy belgilangan soliq stavkasini o’rtacha 30 foizga pasaytirish, bu aholining tadbirkorlik faolligini oshirishga qaratilgan;
mintaqalar va faoliyat olib boriladigan joyning o’ziga xos jihatlari hisobga olingan holda, mahalliy hokimiyat organlariga jismoniy shaxslar mol-mulkiga soliq, yer solig’i va qat’iy belgilangan soliq bo’yicha o’rnatilgan bazaviy stavkalarga 0,7-1,3dan pasaytiruvchi va oshiruvchi koeffitsiyentlarni kiritish.