Makroiqtisodiy

5 - jadval
O‘zbekistonning 2019-2021 yillardagi asosiy tashqi savdo hamkorlari:

Bu jadvalda ko’rishimiz mumkunki, O’zbekistonning 2019-2021 yillardagi asosiy savdo hamkorlari orasida Markaziy Osiyodan faqatgina Qozog’iston davlati mavjud. ko’rsatkichlardan, O’zbekistonning import hajmi eksportga qaraganda ancha yuqori ekanligini va bu iqtisodiyotni rivojlanishiga sezilarli ta’sir ko’rsatayotganini anglashimiz mumkin.
2021 yilning avgust holatiga ko‘ra O‘zbekistonning ekporter sub’yektlari soni 5 527 tasni tashkil etdi. Ularning eksport hajmi 7 891,4 mln AQSH dollarini tashkil etib 2020 yilning yanvar-avgust davriga nisbatan 36% ga ko‘paydi.
O‘zbekistonda hududlar va tarmoqlar kesimida pandemiya sharoitlarida tadbirkorlar hamda eksportchilarni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha 2020 yilda amalga oshirilgan chora-tadbirlar respublika Hukumati tomonidan muntazam ko‘rib chiqildi. Joylarga chiqqan holda tadbirkorlar duch kelayotgan masalalarni tezkor hal qilish bo‘yicha amaliy yordam berishga qaratilgan hamkorlik yo‘lga qo‘yildi. Hamkorlik samarasi koronavirusning tarqalishi va dunyodagi noqulay iqtisodiy vaziyat bilan bog‘liq cheklovlarga qaramasdan ishlab chiqarish va eksport sur’atlarini nafaqat saqlab qolish, hatto oshirish imkonini berdi.
Chegaralarning yopilishi, xomashyo va butlovchi qismlarni yetkazib berishda transport-logistika cheklovlari hamda ayrim korxonalar faoliyatining to‘xtatilishi tashqi savdo hajmiga sezilarli ta’sir ko‘rsatdi. 2020 yilda import hajmining 14,0 foizga, xomashyo tovarlari, xususan tabiiy gaz va misga bo‘lgan talab va narxlarning tushishi hisobiga eksport hajmining pasayishi kuzatildi. Jahon iqtisodiyoti bosqichma-bosqich tiklanishi va tashqi savdo operasiyalarining yangilanishi hisobiga 2021 yilda tashqi savdo hajmining 2019 yildagi inqiroz davrigacha bo‘lgan miqdorlarga yetkazish prognoz qilinmoqda.
O‘zbekistonni 2021 yilda tashqi savdo va keng qamrovli hamkorlik bo‘yicha ishlari.
Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan tarmoqlarning ekspor salohiyati ilg‘or korxonalar misolida namoyon bo‘lmoqda. Bu tarmoqlarda xususiy sektorning tashabbuslari va yangi loyihalarini qo‘llab-quvvatlash hamda kooperasiyani rivojlantirish bo‘yicha barcha choralar ko‘rilmoqda.
Hozirgi kunda Gʻozg‘ondagi dekorativ toshlar, Namangandagi tayyor kiyimbosh, Toshkent shahri Yashnobod tumanidagi Texnopark kabi sanoat klasterlari o‘z samarasini ko‘rsatib, shu tizim afzalliklarini namoyon etmoqda.
Jahon bozoriga chiqishning tajribadan o‘tgan asosiy yo‘nalishlaridan biri iqtisodiyotga investisiyalarni jalb etish uchun qulay va jozibador muhitni yaratishdir. “Shu bilan birga, investisiya siyosatini yuritishda davlat ishtirokini pasaytirib, xususiy va to‘g‘ridan-to‘g‘ri investisiyalar ulushini oshirish kerak. Umuman olganda, 2021 yilda 23 milliard dollar qiymatidagi investisiyalarni o‘zlashtirish zarur. Natijada 226 ta yirik sanoat va infratuzilma ob’yektlari ishga tushiriladi.
Navoiy kon-metallurgiya kombinatida 2 ta yirik metallurgiya zavodi, Olmaliq kon-metallurgiya kombinatida texnogen rudani qayta ishlash zavodi, shuningdek, respublikamiz bo‘yicha to‘qimachilik, qurilish materiallari, charm-poyabzal, oziq-ovqat va farmasevtika tarmoqlarida yuzlab yangi ishlab chiqarish quvvatlari barpo etiladi”32.
O‘zbekistonda prognozga ko‘ra, 2021 yilda to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investisiyalar miqdori 7,5 mlrd dollarni, eksport hajmi esa 17 mlrd dollarni tashkil etadi.
Chet eldagi diplomatik vakolatxonalar ishiga alohida e’tibor qaratilib, ularga xorijiy investisiyalarni jalb etish va mahalliy eksportchilarga samarali yordam ko‘rsatishning yangi mexanizmlarini ishlab chiqish hamda ularning huquq va manfaatlari himoyasini ta’minlanadi.
Eksportni rag‘batlantirish agentligi rahbariyatiga milliy eksportchilar bilan ishlashni faollashtirish, xususan, eksportni oldindan moliyalashtirish bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatish, ichki tovarlarni xalqaro elektron tijorat saytlariga joylashtirish va ro‘yxatdan o‘tkazish hamda jahon bozorlariga o‘zbek brendlarini olib chiqiladi.
Tashqi savdo balansining va kelgusi uch yillikdagi prognozlari quyidagi 6-jadvalda keltirildi.