Makroiqtisodiy tahlil va prognozlashtirish” kafedrasi

O'sish modellari   - Bular iqtisodiy va matematik modellar bo'lib, ular iqtisodiyotning, umuman uning tarmoqlari va alohida iqtisodiy sub'ektlarning rivojlanishi va o'sishini tavsiflovchi iqtisodiy ko'rsatkichlarning vaqt o'zgarishini tavsiflaydi.

Iqtisodiy o'sish modellarida iqtisodiyotning real (moliyaviy bo'lmagan) sektorining uchta asosiy bog'liqligi mavjud: ishlab chiqarish funktsiyasi, ishchi kuchi taklifi va kapital ta'minoti funktsiyasi, ular mamlakatning ishlab chiqarish potentsialining o'sish tendentsiyasini belgilaydi. Ushbu modellarni o'rganishda savolga javob topiladi: iqtisodiy o'sish tendentsiyasi darajasida yalpi talabni qanday ta'minlash kerak?

Tadqiqot ob'ekti vaqt o'tishi bilan iqtisodiy ko'rsatkichlarning o'zgarishi bo'lib, model parametrlari vaqtning funktsiyalari bo'lib chiqadi. Barcha parametrlar bir xil vaqt davri bilan bog'liq bo'lgan tenglamalarda vaqt davri ko'rsatkichi t   qo'llanilmaydi.

Iqtisodiy o'sishning zamonaviy modellari ikki yo'nalish - Keynsian muvozanat nazariyasi va ishlab chiqarishning neoklassik nazariyasi asosida shakllandi.

Bir-biridan mustaqil ravishda qurilgan R. Harrod (1939) va E. Domara (1947) iqtisodiy o'sishning eng oddiy modellari keng qo'llanilgan bo'lib, ular milliy iqtisodiyotning ishlashi haqidagi Keyns kontseptsiyasiga mos keladi ( ne-Keynsian) Ular binolarga asoslanadi:

1) milliy daromadning o'sishi faqat kapitalni to'plash funktsiyasidir va kapital ishlab chiqarishning o'sishiga ta'sir qiluvchi boshqa barcha omillar (ilmiy-texnikaviy taraqqiyot yutuqlaridan foydalanish darajasi, ishlab chiqarishni tashkil etishni takomillashtirish) chiqarib tashlanadi. Boshqacha qilib aytganda, kapitalning ma'lum intensivligida kapitalga talab faqat milliy daromadning o'sish sur'atlariga bog'liq bo'ladi deb taxmin qilinadi;

2) kapitalning intensivligi ishlab chiqarish omillarining narx nisbatiga bog'liq emas, faqat ishlab chiqarishning texnik shartlari bilan belgilanadi.