Makroiqtisodiy tahlil va prognozlash

Xalqaro valuta tizimining tartib unsurlari quyidagilar:

• 
  asosiy xalqaro to’lov vositalari ( milliy valutalar, oltin, xalqaro valuta birliklari SDR, YeVRO);
  
• 
  valuta kurslarini belgilash va ushlab turish mexanizmi;
  
• 
  xalqaro to’lovlarning balanstirlashtirish tartibi;
  
• 
  valutaning muammoga qilish shart-sharoiti;
  
• 
  xalqaro valuta bozori va oltin bozori tartibi.
  

Jahon valuta tizimi o’zining rivojlanishida uchta bosqichdan o’tdi va ularning har biriga xalqaro valuta munosabatlarini tashkil qilishning o’z tiplari mos keladi.
Birinchi bosqich - 1879-1934 yillarni o’z ichiga olib, bunda oltin standart sifatida pul tizimi ustunlikka ega bo’lgan.
Ikkinchi bosqich – 1944-1971 yillarni o’z ichiga olib, bunda oltin-devizli (Breton, Vudsk tizim deb nomlanuvchi) tizim ustunlikka ega bo’lgan. Bu ikki tizim qayd qilinadigan valuta kurslariga asoslangan.
Uchinchi bosqich - hozirgi davrda amal qiluvchi jahon valuta tizimi 1971 yilda tashkil topgan bo’lib, bu tizim boshqariladigan, suzib yuruvchi valuta tizimi nomini oldi. Chunki davlat ko’pincha o’z valutalarining xalqaro qiymatini o’zgartirish uchun valuta bozorining faoliyat qilishiga aralashadi.
Oltin standart tizim qayd qilingan valuta kursining mavjud bo’lishini kuzda tutadi. Banklar o’zlari chiqargan banknotlarini oltinga almashtirgan.
Mamlakat uchta shartni bajarsa oltin standart qabul qilingan, deb hisoblangan, ya‘ni:
a) o’z pul birligini ma‘lum oltin oltin mazmuni o’rnatadi;
b) o’zining oltin zahirasi va pulning ichiki taklif o’rtasidagi qattiq nisbatini ushlab turadi;
v) oltinning erkin eksport va importiga to’sqinlik qilmaydi.
Har qanday valuta tizimining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri valuta kursi hisoblanadi. Valuta kursi - bir mamlakat valutasining boshqa mamlakat valutasidagi ifodalanishini ko’rsatadi.
Valuta kursini tartibga soluvchi tashkilotlar bor. Ularni tartibiga quyidagilar keradi:

• 
  Xalqaro valuta fondi (XVF);
  
• 
  Xalqaro tarqqiyot va tiklanish banki (XTTB);
  
• 
  Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti (IHRT);
  
• 
  Xalqaro rivojlanish assotsiyasi (XRA).