Makroiqtisodiy statiskada mehnat resurslarining tarmoqlar bo’yicha o’rganilishi

YAPONIYA

IM-81 TALABASI SOTVOLDIYEV ISLOMBEK

YAPONIYA HAQIDA TUSHUNCHA

• Yaponiya (yaponcha 日本 Nippon, Nihon) — Sharqiy Osiyoda, Tinch okeandagi orollarda joylashgan davlat. Yaponiya hududida 6,8 mingga yaqin orol boʻlib, shimoli-sharqdan janubi-gʻarbga qariyb 9.13 ming kmga choʻzilgan; eng yirik orollari: Hokkaido, Honshu, Shikoku va Kyushu. Shimolidan Oxota dengizi, sharq va janubi-sharqdan Tinch okean, gʻarbdan Yapon va Sharqiy Xitoy dengizlari bilan oʻralgan. Maydon 377,8 ming km². Aholisi 126 mln. kishi (2021). Poytaxti — Tokio shahri. Yaponiya maʼmuriy jihatdan 47 prefekturaga boʻlinadi.

• Asosiy maqola: Yaponiya iqtisodiyoti
• Yuqori texnologiyalar (elektronika, robototexnika) kuchli rivojlangan. Bundan tashqari avtomobilsozlik ham yaxshi rivojlangan. Qishloq ho'jaligi davlat tomonidan subsidiya etiladi. "Shinkansen" tezyurar temir yoʻl toʻri mavjuddir.
• Eksport tuzulmasi: kompyuterlar, elektrotexnika, avtomobil.
• Import tuzilmasi: ximikatlar, yoqilgʻi, ruda va boshqa xom-ashyo, oziq-ovqat mahsulotlari.
• Xalq xoʻjaligining asosiy sektorlari:
• Hizmatlar sferasi 61 %
• Sanoat 37 %
• Qishloq hoʻjaligi 2 %
• Ish bilan taʼminlanganlik
• Ishsizlik darajasi 4,2 %.

YaIM

• YaIM
• 4,9 trillion dollar (nominal, 2020 yilga qadar).[4]
• 5,2 trillion dollar (PPP, 2020 yil.)[4]
• YaIM darajasi
• 3-chi (nominal, 2020)
• 4-chi (PPP, 2020)
• YaIMning o'sishi
• 0.3% (2018) 0.7% (2019)
• -5,3% (2020e) 2,3% (2021e)[4]

• Aholi jon boshiga YaIM
• $ 39,048 (nominal, 2020 yilga qadar).[4]
• $ 41,637 (PPP, 2020 yilga qadar).[4]
• Aholi jon boshiga YaIM darajasi
• 22-chi (nominal, 2019)
• 28-chi (PPP, 2019)
• Tarmoqlar bo'yicha YaIM
• Qishloq xo'jaligi: 1.1%
• Sanoat: 30.1%
• Xizmatlar: 68.7%
• (2017 y.)[5]

• Yalpi ichki mahsulotning tarkibiy qismlari bo'yicha
• Uy xo'jaligi iste'moli: 55,5%
• Hukumat iste'moli: 19,6%
• Asosiy kapitalga investitsiyalar: 24%
• Tovar-moddiy zaxiralarga investitsiya: 0%
• Tovarlar va xizmatlar eksporti: 17,7%
• Tovarlar va xizmatlar importi: −16,8%
• (2017 y.)[5]

EKSPORT

• Eksport 697,2 milliard dollar (2017)[13]
• avtotransport vositalari 14,9%
• temir va temir buyumlar 5,4%
• yarim o'tkazgichlar 5%
• avtomobil qismlari 4.8%
• energiya ishlab chiqaradigan mashinalar 3,5%
• plastik materiallar 3,3%
• Asosiy eksport sheriklari
• Qo'shma Shtatlar(+) 20.2%
• Xitoy(-) 17.6%
• Yevropa Ittifoqi(+) 11.4%
• Janubiy Koreya(+) 7.2%
• Boshqalar 37,4%[14]

IMPORT

• Import 670,97 milliard dollar (2017)[13]
• Import mollari
• neft 16,1%
• suyuq tabiiy gaz 9,1%
• kiyim 3.8%
• yarimo'tkazgichlar 3,3%
• ko'mir 2,4%
• audio va vizual apparatlar 1,4%
• Importning asosiy sheriklari
• Xitoy(-) 25.8%
• Yevropa Ittifoqi(+) 12.4%
• Qo'shma Shtatlar(+) 11.4%
• Avstraliya(+) 5%
• Janubiy Koreya(+) 4.1%
• Boshqa 41,3%[14]

INFLATSIYA

• Inflyatsiya (CPI) -0,1% (2020 y.)[4]
• Aholisi quyida qashshoqlik chegarasi 16,1% (2013 y.)[5]
• Jini koeffitsienti 33.9 o'rta (2015)[6]
• Inson taraqqiyoti indeksi
• 0.915 juda baland (2018)[7] (19-chi)
• 0.882 juda baland IHDI (2018)[8]

ISH KUCHI

• Ish kuchi
• 68,7 million (2020 yil avgust)[9]
• 60,3% bandlik darajasi (2020 yil avgust)[10]
• Ishg'ol qilish orqali ishchi kuchi
• Qishloq xo'jaligi: 3%
• Sanoat: 25%
• Xizmatlar: 72%
• (2018 yil)[11]

ISHSIZLIK

• Ishsizlik
• 3,0% (2020 yil avgust)[9]
• 4.7% yoshlar orasida ishsizlik (15 yoshdan 24 yoshgacha; 2020 yil avgust)[9]
• 2,1 million ishsiz (2020 yil avgust)[9]

CHet el investitsiyalari Aksiya

• 252,9 milliard dollar (2017 yil 31 dekabr)[5]
• Chet elda: $ 1,547 trillion (2017 yil 31-dekabr)[5]
• Joriy hisob 196,1 milliard dollar (2017 y.)[5]
• Yalpi tashqi qarz 3,408 trillion dollar (2017 yil 31 mar

Aholi

•  Aholisining soni boʻyicha jahon mamlakatlari orasida oʻninchi oʻrinda turadi. Yaponiya tipik Sharq davlatlaridan boʻlishiga qaramasdan, Osiyoda birinchi boʻlib demografik koʻrsatkichlariga koʻra 11-tipdan 1-tipga oʻta oldi. Unda har 1000 aholi hisobiga tugʻilish 10 kishiga, oʻlim esa 7 kishiga toʻgʻri kelmoqda, bolalar oʻlimi koʻrsatkichlari dunyo boʻyicha eng pastdir. Shu bilan birga aholisi oʻrtacha 80 yoshdan ortiqroq umr koʻrmoqda. Yaponiya bir millatli davlat. Aholisining 99 % i yapon millatiga mansub. Yaponiyada aholining oʻrtacha zichligi 1 km. kv. maydonga 339 kishi toʻgʻri keladi. Agar mamlakat aholisining asosiy qismi umumiy maydonining 10 % ida yashashini hisobga olsak, amalda aholi yashaydigan hududlarda bu koʻrsatkich 1000 kishini tashkil qiladi.

Aholi

• Yaponiya yuqori darajada urbanizatsiyalashgan davlatlar qatoriga kiradi. Unda jami aholining 65,8 %i shaharlarda yashaydi. Mamlakatda yirik shaharlar soni 200 dan ortadi. Eng yirik shahri mamlakat poytaxti Tokio shahri boʻlib, unda 35 mln. dan koʻproq aholi istiqomat qiladi. Aholisi 1 mln. dan ortiq boʻlgan yana 12 shahari mavjud. Mamlakatda yirik shahar aglomeratsiyalari shakllanmoqda. Tokio- Nagoya-Osaka yoʻnalishi boʻylab 600 km. dan ortiq masoaga choʻzilgan hududida dunyodagi eng yirik megalopolislardan biri boʻlgan Tokaydo tashkil

E’TIBOR UCHUN RAHMAT