|
YAPONIYA YAPONIYA HAQIDA TUSHUNCHA - Yaponiya (yaponcha 日本 Nippon, Nihon) — Sharqiy Osiyoda, Tinch okeandagi orollarda joylashgan davlat. Yaponiya hududida 6,8 mingga yaqin orol boʻlib, shimoli-sharqdan janubi-gʻarbga qariyb 9.13 ming kmga choʻzilgan; eng yirik orollari: Hokkaido, Honshu, Shikoku va Kyushu. Shimolidan Oxota dengizi, sharq va janubi-sharqdan Tinch okean, gʻarbdan Yapon va Sharqiy Xitoy dengizlari bilan oʻralgan. Maydon 377,8 ming km². Aholisi 126 mln. kishi (2021). Poytaxti — Tokio shahri. Yaponiya maʼmuriy jihatdan 47 prefekturaga boʻlinadi.
- Asosiy maqola: Yaponiya iqtisodiyoti
- Yuqori texnologiyalar (elektronika, robototexnika) kuchli rivojlangan. Bundan tashqari avtomobilsozlik ham yaxshi rivojlangan. Qishloq ho'jaligi davlat tomonidan subsidiya etiladi. "Shinkansen" tezyurar temir yoʻl toʻri mavjuddir.
- Eksport tuzulmasi: kompyuterlar, elektrotexnika, avtomobil.
- Import tuzilmasi: ximikatlar, yoqilgʻi, ruda va boshqa xom-ashyo, oziq-ovqat mahsulotlari.
- Xalq xoʻjaligining asosiy sektorlari:
- Hizmatlar sferasi 61 %
- Sanoat 37 %
- Qishloq hoʻjaligi 2 %
- Ish bilan taʼminlanganlik
- Ishsizlik darajasi 4,2 %.
YaIM - YaIM
- 4,9 trillion dollar (nominal, 2020 yilga qadar).[4]
- 5,2 trillion dollar (PPP, 2020 yil.)[4]
- YaIM darajasi
- 3-chi (nominal, 2020)
- 4-chi (PPP, 2020)
- YaIMning o'sishi
- 0.3% (2018) 0.7% (2019)
- -5,3% (2020e) 2,3% (2021e)[4]
- Aholi jon boshiga YaIM
- $ 39,048 (nominal, 2020 yilga qadar).[4]
- $ 41,637 (PPP, 2020 yilga qadar).[4]
- Aholi jon boshiga YaIM darajasi
- 22-chi (nominal, 2019)
- 28-chi (PPP, 2019)
- Tarmoqlar bo'yicha YaIM
- Qishloq xo'jaligi: 1.1%
- Sanoat: 30.1%
- Xizmatlar: 68.7%
- (2017 y.)[5]
- Yalpi ichki mahsulotning tarkibiy qismlari bo'yicha
- Uy xo'jaligi iste'moli: 55,5%
- Hukumat iste'moli: 19,6%
- Asosiy kapitalga investitsiyalar: 24%
- Tovar-moddiy zaxiralarga investitsiya: 0%
- Tovarlar va xizmatlar eksporti: 17,7%
- Tovarlar va xizmatlar importi: −16,8%
- (2017 y.)[5]
EKSPORT - Eksport 697,2 milliard dollar (2017)[13]
- avtotransport vositalari 14,9%
- temir va temir buyumlar 5,4%
- yarim o'tkazgichlar 5%
- avtomobil qismlari 4.8%
- energiya ishlab chiqaradigan mashinalar 3,5%
- plastik materiallar 3,3%
- Asosiy eksport sheriklari
- Qo'shma Shtatlar(+) 20.2%
- Xitoy(-) 17.6%
- Yevropa Ittifoqi(+) 11.4%
- Janubiy Koreya(+) 7.2%
- Boshqalar 37,4%[14]
IMPORT - Import 670,97 milliard dollar (2017)[13]
- Import mollari
- neft 16,1%
- suyuq tabiiy gaz 9,1%
- kiyim 3.8%
- yarimo'tkazgichlar 3,3%
- ko'mir 2,4%
- audio va vizual apparatlar 1,4%
- Importning asosiy sheriklari
- Xitoy(-) 25.8%
- Yevropa Ittifoqi(+) 12.4%
- Qo'shma Shtatlar(+) 11.4%
- Avstraliya(+) 5%
- Janubiy Koreya(+) 4.1%
- Boshqa 41,3%[14]
INFLATSIYA - Inflyatsiya (CPI) -0,1% (2020 y.)[4]
- Aholisi quyida qashshoqlik chegarasi 16,1% (2013 y.)[5]
- Jini koeffitsienti 33.9 o'rta (2015)[6]
- Inson taraqqiyoti indeksi
- 0.915 juda baland (2018)[7] (19-chi)
- 0.882 juda baland IHDI (2018)[8]
ISH KUCHI - Ish kuchi
- 68,7 million (2020 yil avgust)[9]
- 60,3% bandlik darajasi (2020 yil avgust)[10]
- Ishg'ol qilish orqali ishchi kuchi
- Qishloq xo'jaligi: 3%
- Sanoat: 25%
- Xizmatlar: 72%
- (2018 yil)[11]
ISHSIZLIK - Ishsizlik
- 3,0% (2020 yil avgust)[9]
- 4.7% yoshlar orasida ishsizlik (15 yoshdan 24 yoshgacha; 2020 yil avgust)[9]
- 2,1 million ishsiz (2020 yil avgust)[9]
CHet el investitsiyalari Aksiya - 252,9 milliard dollar (2017 yil 31 dekabr)[5]
- Chet elda: $ 1,547 trillion (2017 yil 31-dekabr)[5]
- Joriy hisob 196,1 milliard dollar (2017 y.)[5]
- Yalpi tashqi qarz 3,408 trillion dollar (2017 yil 31 mar
Aholi - Aholisining soni boʻyicha jahon mamlakatlari orasida oʻninchi oʻrinda turadi. Yaponiya tipik Sharq davlatlaridan boʻlishiga qaramasdan, Osiyoda birinchi boʻlib demografik koʻrsatkichlariga koʻra 11-tipdan 1-tipga oʻta oldi. Unda har 1000 aholi hisobiga tugʻilish 10 kishiga, oʻlim esa 7 kishiga toʻgʻri kelmoqda, bolalar oʻlimi koʻrsatkichlari dunyo boʻyicha eng pastdir. Shu bilan birga aholisi oʻrtacha 80 yoshdan ortiqroq umr koʻrmoqda. Yaponiya bir millatli davlat. Aholisining 99 % i yapon millatiga mansub. Yaponiyada aholining oʻrtacha zichligi 1 km. kv. maydonga 339 kishi toʻgʻri keladi. Agar mamlakat aholisining asosiy qismi umumiy maydonining 10 % ida yashashini hisobga olsak, amalda aholi yashaydigan hududlarda bu koʻrsatkich 1000 kishini tashkil qiladi.
Aholi - Yaponiya yuqori darajada urbanizatsiyalashgan davlatlar qatoriga kiradi. Unda jami aholining 65,8 %i shaharlarda yashaydi. Mamlakatda yirik shaharlar soni 200 dan ortadi. Eng yirik shahri mamlakat poytaxti Tokio shahri boʻlib, unda 35 mln. dan koʻproq aholi istiqomat qiladi. Aholisi 1 mln. dan ortiq boʻlgan yana 12 shahari mavjud. Mamlakatda yirik shahar aglomeratsiyalari shakllanmoqda. Tokio- Nagoya-Osaka yoʻnalishi boʻylab 600 km. dan ortiq masoaga choʻzilgan hududida dunyodagi eng yirik megalopolislardan biri boʻlgan Tokaydo tashkil
Do'stlaringiz bilan baham: |
