Майдоний транзисторларни тадқИҚ этиш ўҚув лаборатория мажмуасини

Топографик усул. Бу усул ҳам гуруҳ усулининг кўринишларидан бири 
бўлиб, қўйидаги холларда қўлланилади: гуруҳ усулида келтирилган 
бахтсиз ходисалар хақидаги маълумотларни ҳар хил шартли белгилар билан 
белгилаб (масалан, H-I), иш участкаларининг режасида бахтсиз ходиса юз 
берган жойларга қўйиб чиқилади. Бу усулда маълум иш участкаларида 
бахтсиз ходисаларнинг такрорланиши хақида кўргазмали маълумот 
олинади. 
Хар қандай статистик текшириш каби, бу усул билан бахтсиз 
ходисаларни тахлил қилишда хам олинган материал, асосан бахтсиз ходиса 
хақида тузилган H-I формадаги акт хар томонлама ўрганилади. Актда 
бахтсиз ходиса юз берган жой, жароҳатланиш тавсифи, оғирлик даражаси, 
воқеа сутканинг қайси вақтида юз берганлиги хақидаги маълумотлар акс 
этади. 
2. Монографик усул. Бу усулнинг моҳияти шундаки, бахтсиз ходиса 
юз берган айрим цех, участка ѐки ишлаб чиқариш хонаси чуқур ва хар 
томонлама ўрганилади. Асосий диққат-эътибор технологик жараѐнларнинг 
чекланиши, айрим иш усуллари, ишлаб чиқаришнинг хавфли лаҳзалари ва 
санитария-гигиеник меҳнат шароитига қаратилиши керак. Бу усулда 
корхоналарда руй берган бахтсиз ходисалар, авариялар ва касб 
касалликларининг сабаблари аниқланади ва ўрганилади. 
Худди шундай тахлиллар турдош корхоналар буйича хам ўтказилади. 
Монографик усул ишлаб чиқариш шароитида келиб чиқиши мумкин 
бўлган потенциал бахтсиз ходисаларни аниқлаш имкониятини беради. 
Шунингдек, кўрилаѐтган ѐки лойихаланаѐтган турдош корхоналарда шунга 

---

72 
ўхшаш бахтсиз ходисаларнинг келиб чиқмаслигини таъминлашга ҳаракат 
қилинади. Бу усул хулосалари асосида лойиҳаланаѐтган саноат 
корхоналарида технологик жараѐнларни ўзгартириш ва мукаммаллаштириш 
чора-тадбирлари кўрилади. 
3. Эргономик усул. Бу усулда мехнат турларининг ўзига хос 
томонлари эргономик омилларнинг мехнат хавфсизлигига таъсир даражаси
баҳоланади.