Маиший чиқиндилар ва уларнинг амалий таснифланиши нигматов А. Н.*, Омонов Б. О

Генезиси ёки тўпланиш жойи бўйича


Агрегат ҳолати бўйича







Атроф­муҳитга бўлган таъсири ёки инсоният учун хавфсизлик даражаси бўйича

Утилизацияси бўйича

Қайта ишлаш бўйича



Тиббий хавфсизлик бўйича

Давлат бошқаруви бўйича

Корпоратив бошқарув (менежмент) бўйича

Глобал бошқарув бўйича

Регионал бошқарув бўйича

Қайта ишлаб чиқариш бўйича

Полигонларга жойлаштириш бўйича ва ҳ.к.

1­расм. Маиший чиқиндиларни фойдаланувчининг мақсадига кўра таснифланиши
Шунинг учун ҳам у оммавий характерга эга ва турли жойларда турлича тўпланади. Тўпланиш жойи, яъни маиший чиқиндиларнинг генезиси бўйича қуйидагича таснифлаш мумкин:

• 
  уй-жой;
  
• 
  таълим муассасалари;
  
• 
  саноат корхоналари;
  
• 
  жамоат ташкилотлари;
  
• 
  аҳоли пунктлари;
  
• 
  маънавий-маърифий тадбирлар ўтказиладина жойлар;
  
• 
  туризм-рекрацион масканлар;
  
• 
  тиббий даволаниш масканлари каби кишиларнинг кундалик фаолият эҳтиёжларини қодириш объектларида ҳосил бўлган чиқиндилар.
  

Маиший чиқиндиларнинг агрегат ҳолати бўйича асосан уч турга ажартилади: қаттиқ, суюқ ва газсимон чиқиндилар. Чунки табиатда ҳар қандай жисм 3 ҳолатда учрайди. Қаттиқ чиқиндиларга ‒ қоғоз, картон, полимерлар, пластмасса, металл, текистиль, ёғоч, керамика, шиша, суяк, чарм, резина, шлак, чанг ва ҳ.к. Суюқ чиқиндилар ‒ саноат оқава сувлари, комунал хўжалик оқава сувлари, лак бўёқларнинг суюқ қолдиқлари, симоб ва мойли чиқиндилар, эрувчан радиоактив модда чиқиндилари, ҳайвонот ва ўсимликлардан олинадиган йоғлар чиқиндилари ва ҳ.к. Газсимон чиқиндилар ‒ атроф-муҳитга чиқарилаётган азот оксиди, углерод оксиди, углеводород, олтингугурт диооксиди, аммиак, сув буғи, хидли газлар ва ҳ.к.