Махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

КЕЙСЛАР 
Кейс 1. Шартнома тузилгунга қадар оппортунистик хатти-
ҳаракат эҳтимоли 
Тошкент шаҳрида бугунги кунда 180 тага яқин стоматология 
клиникалари ва хоналари ишлаб турибди. Тиш шифокорининг хизматларига 
бўлган талаб барқарорлигича қолмоқда. Бошқа касалликларга кўнишга тайёр 
бўлган инсонлар тиш оғриғига узоқ вақт дош беролмайди. Суғурталовчилар 
тиббий бозорнинг бундай сиғимли сегментини шунчаки эътибордан четда 
қолдиролмайди. 
Бозорда суғурта “стоматологияси”нинг иккита тури тақдим этилган. 
Кўпинча тиш шифокорлик муолажалари анъанавий ихтиёрий тиббий суғурта 
(ИТС) дастурлари доирасида қопланади. Мазкур ҳолатда тишларни даволаш 
хизматлари кўп тармоқли даволаш корхоналарида оилавий шифохоналар 
ёрдами билан биргаликда таклиф этилади. Лекин вақт ўтиши билан 
мижозларни бевосита стоматология клиникаларига бириктиришни назарда 
тутувчи ихтисослашган дастурлар пайдо бўла бошлади. Албатта, бозор 
операторлари ҳозирча бундай маҳсулотларнинг суғурта қилдирувчилар 

---

113
ўртасида оммавийлигига шубҳа қилмаган ҳолда, уларга нисбатан сергаклик 
билан муносабатда бўлишмоқда. Бача чакана ИТСга хос бўлган полис 
эгаларининг 
ўз 
харидининг 
харажатларини 
қоплашга 
интилиши 
«стоматологияда» жуда тез-тез намоён бўлади. Рентабелликни сақлаб туриш 
учун суғурталовчилар зарар кўриш тавакклчилигини «клиникаларга 
бириктирилган кўп сонли суғурталанган хизматлар ва ушбу суғурта 
дастурларига мувофиқ кўрсатиладиган хизматларнинг қатъий рўйхати» билан 
тартибга солади.
Ёрдам ҳажмига кўра «тиш» маҳсулотларининг бутун ассортиментини 
шартли равишда учта тоифага бўлиш мумкин: эконом-синф, бизнес-синф ва 
эксклюзив-синф. Қуйи нарх тоифасида (75 долл.) беморларга стандарт 
муолажалар кўрсатилади. Хизматлар доираси бўйича қиммат бўлмаган 
дастурлар бир йилда кўпи билан уч-тўртта тишни даволаш имконини берган 
ҳолда ёрдам ҳажми бўйича чекловларни ўзида мужассам этган. Бизнес-синф 
маҳсулотлари (150 долл.) стоматология соҳасида кенгроқ кўламли 
вазифаларни ҳал этишга қодир. Уларда хизматлар ҳажми ҳам, рўйхати ҳам 
кенгайтирилган. Дастурнинг махсуслиги унга стоматология ёрдамининг энг 
қимматбаҳо турлари киритилиши билан белгиланади. Албатта, барча ИТС-
дастурлар (энг арзонларидан тортиб энг қимматларигача) маслаҳат ва ташхис 
хизматларини, 
шунингдек, 
стоматологияда 
жуда 
муҳим 
бўлган 
оғриқсизлантиришни ўз ичига олади. 
Саволлар:
Қуйидаги саволларга жавоб берган ҳолда, шартнома тузилгунга қадар 
суғурта компанияси билан бемор ўртасида юзага келадиган оппортунистик 
хатти-ҳаракатга мисол келтиринг. 
• Оппортунистик хатти-ҳаракатнинг бундай тури қандай номланади?
• Тарафлардан қайсиси ўзини оппортунистик тутиши мумкин? 
• Нима учун унда ўзини оппортунистик тутиш имконияти пайдо бўлади? 
Ўз жавобингизни асосланг.