Махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

қарши қандай курашиш мумкин? 
Талабаларни дастур ёрдамида чиқариб олинган кўчирма учун 
ҳайдашади.
Виржиния штати университети физика факультетининг профессори Лу 
Блумфилд (LowBloomfield), талабалар ўртасида кўп сонли адабий ўғирлик 
ҳолатлари ҳақида эшитиб, унга киритилган талабалар ишларини 50 соат 

---

34
ичида матнли кўринишларнинг мос келиши нуқтаи назаридан таҳлил 
қиладиган махсус компьютер дастурини ёзди. Таҳлил тугаганидан кейин 
дастур 
профессорни 
ғазаблантирадиган 
натижаларни 
берди, 
— 
аниқланишича, талабаларнинг аксарияти ўз ишлари учункатта миқдордаги 
тайёр матнларни Интернетдан ҳамда бошқа талабаларнинг ишларидан 
ўзлаштириб олар экан. Профессорнинг талабига кўра университетда махсус 
текшириб бошланиб, унда 122 нафар талаба ва битирувчидан иборат рўйхат 
тузилди. Талабалар энди университетдан ҳайдалиши, битирувчилар эса 
дипломдан маҳрум этилиши мумкин, деб хабар беради «Associated Press». 
Университет ходимлари ушбу ибратли жараён ҳозирча қўлга тушмаган 
талабаларга олий таълимнинг моҳияти нимадан иборат эканлигини англаб 
етишга ёрдам беришига умид қилмоқда. Бундан ташқари, ходимларнинг 
эътироф 
этишларича, ҳозирги 
вақтда компьютер 
техникасининг 
ривожланганлиги муносабати билан ўзгалар матнларини ўзлаштириш 
жараёни аввалги ўн йилликка қараганда ғоят соддалашди, чунки илгари 
китоблардан ёки бошқа ишлардан ахборотни қўлда кўчириш ёки босмалаш 
лозим эди. 
В.В. Радаев билан сухбатдан
 
Бугунги кунда кўчирмачилик муаммоси барча ўқув корхоналарида 
мавжуд. Лекин биз университетимиз (ГУ ВШЭ) алоҳида, энг яхши бўлишини 
хоҳлаймиз. Шунинг учун ҳозирда биз кўчирмачиликка қарши курашишни 
фаоллаштирмоқдамиз. Биз талабани адабий ўғирлик, кўчириш ёки 
соҳтакорлик устида ушлаган ўқитувчилар нима қилиши кераклиги аниқ ёзиб 
қўйилган шундай ҳужжатни тайёрладикки, унда талабани университдан 
ҳайдашгача кескин чоралар назарда тутилган. Бунда талаба ўқитувчининг 
ҳатосидан кафолатланган бўлиши керак. Ўқувчиларнинг ҳуқуқларини ҳам 
ҳимоя қилиш лозим. Шунинг учун талаба шикоят аризасини беришга ҳақли. 
Лекин агар унинг айби исботланса, жазо қатъий бўлиши керак. Ўқитувчи 
сифатида мен барча қоидаларни биринчи машғулотнинг ўзидаёқ эълон 
қиламан. Кўчирмачиликка нисбатан муносабат оддий: аниқланган ҳолатда 
дарҳол «қониқарсиз» баҳо қўйилади. Ҳукум қатъий, шикоятга ўрин йўқ. Агар 
қоидалар брча олдиндан маълум бўлса тортишишга на ҳожат. Кўчириш 
таваккалчилиги ҳақида тинимсиз огоҳлантираман. Агар кимдир ёнидагидан 
кўчирган бўлса, иккаласига ҳам «қониқарсиз» баҳо қўйилади. Аммо ҳамма 
гап кўчириш ва адабий ўғирликда эмас. Бундан ташқари, соҳтакорлик ҳам 
мавжуд. Бу бир талаба бошқаси учун қалбаки ҳужжат бўйича зачёт ёки 
имтиҳон топширадиган ҳолат. Ана шундай ҳолатлардан бири бизда ҳам 
аниқланди. Биз бунинг учун талабани университдан ҳайдадик. Ҳозирча ҳеч 
ким буни такрорлашга таваккал қилгани йўқ. Бундай ҳолатларнинг олдини 
олиш чоралари кўрилмоқда. Кўчирмачиликка келсак, яна шуни 
такрорлайманки, бунинг учун ҳам аяб ўтимасдан университдан ҳайдаймиз. 
Енгил-елпилик ҳаётда ҳам, ўқишда ҳам бўлмаслиги лозим.