Maхsus ta’lim vazirligi Tоshkеnt Davlat Iqtisоdiyot Univеrsitеti Оliy ta’limning 5A810102 «Хalqarо turizm mеnеjmеnti»

6. Õàëqàðî òóðèçìíè ðèâîæëàíèøiíèíã uìóìèé éo`íàëèøëàðè
Èêêèí÷è æàîí óðèøèäàí êåéèí äóí¸íèíã àììà ìàìëàêàòëàðèäà õàëqàðî òóðèçì øèääàò áèëàí ðèâîæëàíà áîøëàäè. Áóíèíã àñîñèé ñàáàáè æàîí ìàìëàêàòëàðèda àîëèíèíã o`ñèø ñóðúàòèíè òåçëàøãàíëèãè, ìàìëàêàòëàð èíäóñòðèÿñèíèíã ðèâîæëàíèøè, áóíèíã íàòèæàñèäà àîëè äàðàìàäëàðèíèíã o`ñèøè, íàòèæàäà îììàâèé ðàâèøäà ñà¸àò âà äàì îëèøãà àîëèäà òàëàá îðòèá áîðäè.
1.6.1-jàäâàë
Õàëqàðî òóðèçì õàðàêàòëàðèíèíã ðèâîæëàíèø äèíàìèêàñè
(1950-2002 éèëëàð)

Yillar	Tashrif buyurgan turistlar sоni (mln.kishi)	O`rtacha yillik o’zgarishi%	Darоmad mlrd. dоllar	O`rtacha yillik o’zgarish%
1950	25,282	-	2,1	-
1960	69,296	10,6	6,867	12,6
1970	159,690	8,7	17,9	10,0
1980	284,841	6,0	102,372	19,1
1985	329,558	3,29	117,63	4,59
1986	340,571	3,34	142,074	2,78
1987	366,872	7,72	174,323	22,63
1988	401,723	9,5	201,51	15,67
1989	430,954	7,28	218,369	8,35
1990	459,233	6,56	264,708	21,22
1991	466,044	1,48	271,822	2,69
1992	503,617	8,06	308,596	13,53
1993	518,258	2,91	313,963	1,74
1994	546,266	5,4	346,674	10,42
1995	566,082	3,63	393,23	13,43
1996	592,122	4,6	423,116	7,60
2000	687,300	10,8	473,4	6,2
2001	684,100	-0,5	459,5	-2,9
2002	702,600	2,7	474,2	3,2

Manba: Butun jahоn turizm tashkilоti (BTT) (Ma’lumоtlarni BTT 2003 yil sentabrda yig`gan)
ßíãè ìèíã éèëëèêëàð êèðèá êåëèøè âà æàîíäàãè èqòèñîäèé-èæòèìîèé ìóíîñàáàòëàðíèíã ÿíãè áîñqè÷ãà o`òèøè õàëqàðî òóðèçì õàðàêòëàðèíè ÿíàäà ðèâîæëàíòèðàäè. Áó ñîàíèíã æàîí èqòèñîäè¸òè òèçèìèäàãè ààìèÿòè ýñà ÿíàäà îøäè.
Áóòóí æàîí òóðèçì òàøêèëîòè ñòàòèñòèê ìàúëóìîòëàðèíè êo`ðñàòèøè÷à 1970 éèëäà æàîí áo`éè÷à 160 ìëí òóðèñòèê òàøðèôëàð àìàëãà îøèðèëãàí áo`ëñà, 1990 éèëãà êåëèá ñà¸àò÷èëàð ñîíè460 ìëí êèøèãà åòãàí, õàëqàðî òóðèñòèê ñà¸àòëàð ó÷ ìàðîòàáàãà÷à o`ñãàí. 1991 éèëäà õàëqàðî òóðèçìäà ïàñàéèø êóçàòèëãàí, ÿúíè o`ñèø 1,5% íè òàøêèë qèëãàí. 2000 éèëäà æàîí òóðèçì õàðàêàòëàðè 5,8% ãà îøãàí. 1999 éèëãà êo`ðñàòãè÷äàí èêêè ìàðîòàáà êo`ï áo`ëãàí, áóíäàé êo`ðñàòãè÷ îõèðãè 10 éèë ìîáàéíèäà êóçàòèëìàãàí ýäè. Îõèðãè éèëãà íèñáàòàí äåyaðëè 40 ìèëëèîíäàí îðòèq áo`ëãàí õàëqàðî òóðèçì õàðàêàòëàðè 2000 éèëäà 696,8 ìèëëèîí êèøèíè òàøêèë ýòãàí, òóðèçì èíäóñòðèÿñèäà âóæóäãà êåëãàí áó âàçèÿòíè Áóòóí æàîí òóðèçì òàøêèëîòèíèíã áîø êîòèáè ÔÐÀÍÑÅÑÊÎ ÔÐÀÍÃÈÀËÈ «Áèçíèíã îïòèìèñòèê òàõìèíëàðèìèçãà íèñáàòàí òóðèçì, àñðäàí àñðãà æóäà òåç ñóðúàòëàðäà ðèâîæëàíèá áîðìîqäà âà 2000 éèëäà èíñîíëàð ó÷óí ¸çãè Îëèìïèÿäà o`éèíëàðè Åâðîïàäàãè ôóòáîë ÷åìïèîíàòëàðè, Ãåðìàíèÿäàãè EKSPO – 2000 êo`ðãàçìàñè, Âàòèêàíèíã þáèëåéè âà øóíãà o`õøàø æóäà êo`ïëàá òàäáèðëàð àìàëãà îøèðèëäèêè, ñà¸àò qèëèø ó÷óí êo`ïëàá ñàáàáëàð þçàãà êåëäè», äåá òàúêèäëàãàí ýäè.
Øóíèíãäåê, 2000 éèëäà õàëqàðî òóðèçìäàí êåëàäèãàí äàðîìàä 7,1% ãà o`ñèá, 473,4 ìèëëèàðä ÀQØ äîëëàðèíè òàøêèë ýòäè. Æàîíäàãè áàð÷à òóðèñòèê ìàðêàçëàðäà o`ñèø êóçàòèëàäè.
Áèðîq áàð÷àãà ìàúëóìêè, Àìåðèêàäà êóòèëìàãàída ñîäèð áo`ëãàí òåððоrèñòèê õóðèæ íàôàqàò òóðèçì ñîàñè áo`éè÷à qèëèíãàí áàøîðàòëàðíè, áàëêè èqòèñîäè¸òíèíã áîøqà ñîàëàðèãà òåãèøëè áàøîðàòëàð àì îqëànìàéäè. 2001 éèë 11 ñåíòÿáðäàãè Àìåðèêàäà ñîäèð áo`ëãàí òåððоrèñòèê õóðèæ òàúñèðèäà æàîí èqòèñîäè¸òèäà 0,6% ãà êàìàéèø êóçàòèëäè.
2002 éèëäà æàîí òóðèçì ñîàñèäà «òèêëàíèø éèëè» äåá íîìëàíàäè. 2002 éèëäà 2001 éèëãà íèñáàòàí õàëqàðî òàøðèôëàð áo`éè÷à 0,8 ãà êo`ïàéèø êóçàòèëäè. Õàëqàðî òóðèçì òóøóìlarè áo`éè÷à 0,12% ãà o`ñèø êóçàòèëàäè.