Махсус таълим вазирлиги гулистон давлат университети

2.1. ВАЪЗ МАВЗУЛАРИ, КЎР-ИЛАДИГАН МАСАЛАЛАР ВА АЖРАТИЛГАН ВАҚТ:

№	ВАЪЗ МАВЗУЛАРИ	КЎРИЛАДИГАН МАСАЛАЛАР	ВАҚТ
1.	Тарихий атамашунослик фани предмети ва вазифалари. Ибтидоий давр тарихига оид атамалар	Тарихий атамашунослик фан сифатида вужудга келиши. Тарихий атамалар. Атамашунослик тушунчаси. Тарихий атамашунослик фани предмети. Тарихий атамаларнинг тарихни ўрганишдаги роли. Тарихий атамашунослик фанининг вазифалари. Фаннинг манбалари. Фаннинг методологияси. Ибтидоий давр тушунчаси. Ибтидоий даврнинг ўзига хос даврлари. Ибтидоий давр босқичлари атамалари ҳақида тушунча: палеолит,палеолит босқичлари: шель, ашель, мустье, мезолит, неолит, . Энеолит ва бронза даври. Неолит инқилоби. Ибтидоий давр ёдгорликлари атамалари: Кулбулоқ, Селунгур, Учтут, Сополли ёдгорликлари; Ҳисор, Жойтун, Калтаминор, Саразм, Тозабоғёб, Амиробод маданиятлари.	2
2	Қадимги давр атамалари	Жамиятда темирнинг кашф этилиши (эр.ав. 1 минг йиллик). Илк давлатлар атамалари: Катта Хоразм, Қадимги Бактрия, Сўғдиёна, Марғиёна,Парфия. Илк давлатлар даври ёдгорликлари атамалари. Эрон Аҳомонийлари даври атамалари. Сатрап, талант. Тарихий шахслар. Тумарис. Спараганиз. Юнон-македон босқини даври атамалари. Фрада. Бесс. Спитамен. Кангюй, Довон, Бақтрия, Парфия давлатлари. Юечжилар, аланлар. Сўғд ёзуви. Массагетлар. Саклар. Ҳарбий демократия.	2
3	Кушон подшолиги даври атамашунослиги	"Авесто" - зардўштийлик дини муқаддас китоби. Заратуштра ғоялари. "Авесто"да ижтимоий қатламлар тўғрисида. Жамият босқичлари. Асардаги жамият тоифалари номлари ҳақида.Асна, Вира, Вайса, Париайтар, Виспати, Зантупати, Дахьюпати, Састар, Азата,. "Авесто"даги зардўштийлик дини билан боғлик атамалар. Хаома. Оссуарий. Ноус. "Авесто"даги илоҳий кучлар. Ахурамазда, Ахриман, Митра, Анахита, Йима. "Авесто" асарида тарихий ўлкалар номланиши. Асарда келтирилган Марказий Осиё ҳудудидаги жой номлари. Моури, Гава, Нисайа, Баҳди, Арьянам Вайчах. "Буюк ипак йўли" иборасининг вужудга келиши. "Буюк ипак йўли" йўналишларидаги жой номлари. Буюк ипак йўлининг олдинги номлари. "Лазурит йўли", "Шоҳ йўли", "Ғарбий меридионал йўл" тушунчалари. Кушонлар даври атамалари. Юечжи. Хюми, Хисе. Шуанми. Дюми. Гуйшуан. Кушон подшолари: Кадфиз Кудзула, Вима Кадфиз, Канишка, Васишка. Кушонлар давридаги ижтимоий-сиёсий атамалар.	2
4	Илк ўрта асрлар давлатлари ва Турк хоқонлиги даври атамалари	Илк ўрта асрлар даври (V-IX асрлар). Илк феодал давлатлар. Хионийлар. Кидарийлар. Эфталлар. Бу давлатлардаги ўзига хос ижтимоий-сиёсий ва иқтисодий атамалар. Бухорхудотлар, Чоғанхудотлар, варданхудотлар. Деҳқон, бий атамалари. Ихшидлар, маликшоҳлар, будун ва деҳқонлар. Чоч ва Элок давлатлари. Илк ўрта асрлар давлатларида ижтимоий табақалар. Наф, озод, озодкор, гувокор, кашоварз, кадивар, корикор, бантак, доя атамалари. Илк ўрта асрлардаги диний эътиқодлар. "Турк ҳоқонлиги" иборасининг вужудга келиши (V аср иккинчи ярми). Ашина, теле қабилалари. Турк ябғулари. Ашаншод, Туу, Бумин. Турк ҳоқонлигидаги ижтимоий-сиёсий ва иқтисодий атамалар. Ҳоқон, ябғу ҳоқон, будун, қорабудун, ябғу, жабғу, шод, божу ясоқ, тудун. Шарқий ва Ғарбий турк ҳоқонлиги. Абрўй қўзғолони. Зар замин, зўр, зан атамалари.	2
5	Марказий Осиёда араблар даври атамалари	"Ислом" атамасининг вужудга келиши. Ислом дини билан боғлиқ атамалар. Муслим, мусулмон, Ҳадис, Қуръони Карим. Кадр кечаси. Ваҳий, сура, оят, ҳожи, қори, мурид, намоз, ҳаж, рўза, шайх, шайхулислом, ҳижрат. Сўфизм. Араблар босқинидан кейин кириб келган атамалар. Мовароуннаҳр, халифа, ноиб, дирҳам, жизья, уммавийлар, аббосийлар. "Оқ кийимликлар". Сунна, шиа мазҳаблари. Тарихий шахслар. Қутайба ибн Муслим, Гурак, Диваштич, Абу Муслим, Муқанна, Рофе ибн Лайс.	2
6	IX-XII асрлар Уйғониш даври атамалари Мўғуллар ҳукмронлиги даври атамалари	Сомонийлар давлати атамасининг вужудга келиши. Сомонийлар давлатида боқарув тизими. Ижтимоий-сиёсий ва иқтисодий атамалар. Қорахонийлар давлати атамасининг вужудга келиши. Давлат бошқаруви. Ижтимоий-сиёсий атамалар. Ер эгалигининг ўзига хос номлари. Х-ХII асрлардаги янги давлатлар. Ғазнавийлар, Салжуқийлар ва Қорахитойлар. Хоразмшоҳлар. Ренессанс тушунчаси. Байт-ул ҳикма. Буюк алломаларнинг фан ва маданиятга қўшган ҳиссалари. Ал-жабр, устурлоб, Зиж ал-Фраганус, Тиб қонунлари, фалакиёт, Ҳидоя, Ҳадисшунослик. Нақшбандия, Кубровия, Яссавия тариқатлари. Тасаввуф. Чингизхон давлати иборасининг вужудга келиши. Муғуллар ҳукмронлиги даври ижтимоий-сиёсий атамалари. Қурултой, асол, туман, ўнлик, юзлик, минглик, улус, чупуясоқ, қоон ёки ҳоқон, калон, қопчур, шулси. Инжу солиғи. Муғуллар даврида ер эгалиги. Суюрғол, иқто. Кадивар, кепаки. Муғуллар давридаги жой номлари. Муғуллар даврида яратилган асарлар:"Қомус аълам", "Қиссаи Рабғузий","Асрорнома", "Ғиёсул-луғат".	2
7	Амир Темур ва Темурийлар даври атамалари	Темур давлати. Амир Темур ҳарбий салоҳияти ва қўшини ясалиши билан боғлик атамалар. Темур ва темурийлар даврига оид ижтимоий-сиёсий атамалар. Сарбадорлар ҳаракати. Амир Темур ва Темурийлар даври иқтисодий атамалари. Темур ва темурийлар даври ёдгорликлари атамалари. Темур ва темурийлар даври меъморчилик обидалари. Ҳарбий атамалар. Темур тузуклари. Фан ва маданият ютуқлари.	2
8	Марказий Осиё хонликлари даври атамалари	Марказий Осиё хонликларидаги бошқарув тизимига оид атамалар. Бухоро амирлиги. Хива ва Қўқон хонликлари. Амир, қушбеги, тупчибоши, ясовулбоши, мингбоши, девонбеги ва бошқалар. Хонликлардаги суд ишларига оид атамалар. Қозилар, миршаблик. Ер эгалиги. Ҳирож, закот, танобона, алаф пули, алғут, салғут, афанак пули. Марказий Осиё халқларининг ХIХ асрдаги маънавий турмуши ва шарқона қадриятлар билан боғлиқ атамалар. Тарихнавислик, ҳаттотлик, тўй-маросимлар, сеп тахлаш, тўққизтовоқ, беточар, курмана, хатна тўйи. Фасллар билан боғлиқ урф-одатлар ва байрамлар. Дафн маросимлари, миллий кийимлар. Меъморчиликка оид атамалар.	2