Махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик-технология

даража. Умумий тил. Ушбу даражадаги компания, умумий бошқарувга асосланган касбий шартлар ва тилга асосланган асосий принсипларни қўллаган ҳолда, лойиҳаларни бошқариш аҳамиятини тушунади.

даража.. Умумий жараёнлар. Компания умумий жараёнларни аниқлаш ва ривожлантириш зарурлигини билади, шунинг учун баъзи лойиҳаларни амалга оширишда муваффақиятли бошқариш бошқа лойиҳаларни янада яхши бошқаришга ёрдам беради. Корхона бошқарувининг бошқа соҳаларида фойдаланиладиган лойиҳаларни бошқариш воситалари ва усулларини ишлатишингиз мумкин.

даража. Якка методология. Компания барча корпоратив усулларни бирлаштирадиган синергетик таъсиридан хабардордир, унинг маркази лойиҳа бошқаруви ҳисобланади. Бу жараённинг назоратини осонлаштиради ва синергетик таъсирини оширади.

даража. Таққослаш. Компания, жараённи такомиллаштириш рақобатбардош устунликларни та^минлаш учун зарур шарт эканини тушунади. Таққослаш доимий равишда амалга оширилиши керак. Компания шунингдек таққослаш объектларини (ким билан таққослаш мумкин) ва таққослаш объектларини (нимани таққослаш мумкин) танлаши керак.

даража. Доимий ривожланиш. Ушбу даражадаги қиёсий таҳлил асосида олинган маТумотлар баҳоланади ва ягона услубиятни (якка методологияни) такомиллаштириш бўйича қарорлар қабул қилинади.

Ушбу ривожланиш схемаси муайян корхоналарнинг эҳтиёжларини қондириш учун ишлаб чиқилиши мумкин. Ушбу ривожланиш лойиҳаларни бошқариш самарадорлигини ошириш учун стратегик режалаштиришни амалга оширишга ёрдам беради.
Лойиҳа бошқарувига маркетинг ёндашув истеъмолчиларни максимал даражада қондирадиган идеал маҳсулотни яратишга қаратилган. Шу билан бирга, тизимли ёндашув жуда муҳимдир, унда маҳсулотнинг барча асосий хусусиятлари, унинг ривожланиши, ишлаб чиқарилиши, сотилиши ва бошқалар изчил бўлади. Ушбу ёндашув дизайн олди (лойиҳа олди) деб аталиши мумкин, чунки натижаларни белгилайдиган дастлабки тадқиқот, маҳсулотни яратиш учун лойиҳанинг муддатини ва самарадорлигини белгилайди.
Ривожланган бозор иқтисодиётига эга бўлган мамлакатларда лойиҳаларни бошқариш ва уни такомиллаштириш деярли бир вақтнинг ўзида амалга оширилса, ички шароитда икки асосий тенденсия аниқланиши мумкин:

• 
  лойиҳани бошқаришнинг Ғарб принсипларини тушуниш ва қабул қилиш;
  
• 
  маҳаллий лойиҳаларни бошқариш тизимини дунёга интегратсиялаш.
  

Ҳар икки тенденсия деярли бир вақтнинг ўзида пайдо бўлади. Энг илғор профессионал жамоалар, илғор лойиҳа йўналтирилган корхоналар ва ўқув марказлари. Қолган корхоналар лойиҳани бошқаришнинг амалий ишларини амалга ошириш имкониятларини кўриб чиқишади. Анъанавий лойиҳа йўналтирилган тармоқлар доирасида лойиҳа бошқарувига ўтиш муқаррар, аммо ўтиш жараёни етарли даражада профессионал кадрлар тайёрланмагунча узоқ вақт давомида давом этиши мумкин. Шу вақт мобайнида анъанавий тарзда лойиҳа йўналтирилган методологиядан бизнес жараёнларини ўзаро тушуниш ва ривожлантиришни тушунишнинг бир бурилиш нуқтаси бўлади. Ҳар қандай бошқарув одамларнинг қарорлар ва ҳаракатларига асосланган, шунинг учун ходимларни ўқитиш ва қайта ўқитиш Ўзбекистонда лойиҳани бошқариш учун асос бўлиб хизмат қилади.
Бундан ташқари, замонавий шароитда лойиҳани муваффақиятли бошқариш 10-20 йил олдин талаб қилинмайдиган сифатларни талаб қилади. Биринчи лойиҳа менежерлари муҳандислик ва ишлаб чиқариш технологиясини яхши биладиган муҳандислар эди. Лойиҳаларнинг миқёси ва мураккаблиги ошгани сайин, самарали бошқарувчининг технологияни умумий тушунишга эга эмаслиги аниқ бўлди. Биринчи ўринга, ишбилармон одамнинг хусусиятлари олдинга қўйилди (илгари сурилди).
Замонавий лойиҳа бошқарувчиси қуйидагиларга эга бўлиши керак:

• 
  тармоқ соҳасидаги билимлар ва бизнес муҳитини яхши билиш - корхонани ишлаш хусусиятларини акс эттирувчи ташқи ва ички муҳитдан хабардор бўлиши керак;
  
• 
  рискларни бошқариш соҳасидаги билимлар, чунки тез-тез қабул қилинадиган қарорлар характери лойиҳага маъқул бўлган хавф даражасига боғлиқ;
  
• 
  турли бизнес-жараёнлар, корхона ва лойиҳалар интегратсияси, стратегиялар ва шахсий мақсадлар ва бошқалар ҳақида маТумот.
  

4. 
   Лойиҳани бошқаришнинг 16 та методологияси
   

1. 
   АПФ (Адаптиве Прожеcт Фрамеwорк) Мослаштирилган / тартибга солинадиган
   

лойиҳа ҳажмидан (доирасидан) фойдаланиш.
Олдинги натижалардан олинган тажрибага асосланган ҳолда ҳар бир босқичда лойиҳани такомиллаштиришга имкон беради. Лойиҳа мақсадларини аниқлаб, лойиҳанинг ишини доимий равишда кузатиб бориши билан менежер потенсиал истеъмолчи учун бизнеснинг юқори қийматининг муваффақиятини таъминлаши ва бизнеснинг қийматини яратиши мумкин.

2. 
   Бенефит Реализатион (БФ)Мақсад: лойиҳани амалга оширишдан фойда.
   

Муваффақият исталган / кутилган фойданинг ютуғи сифатида тавсифланади.
Мижозлар CРМ (cустомер релатион шип манагемент софтwаре- мижозлар билан муносабатларни бошқариш тизими) сотилишини оширишни хоҳлашса, CРМ иши белгиланган вақтда ва буджетга мувофиқ белгиланса ҳам, лойиҳа савдо ҳажми 15 фоизга ошгунча тугалланмайди / амалга оширилмайди.

3. 
   АГИЛЕ.
   

Лойиҳа бошқаруви жараёнида тез ўзгаришга тез мослашиши, сўнгги ривожланиш тенденсияларини кузатиш ва улардан фойда олиш муҳимдир. Инсон манбаи ҳам муҳимдир. Шунинг учун, ҳамкорлик ва мослашувчанликка асосланган динамик лойиҳа гуруҳини яратиш қобилияти, муросага эришиш мумкинлиги зарур. Стейкхолдерлар (манфаатдор томонлар) муҳим рол ўйнайди. Улар ҳар бир босқичда лойиҳани назорат қилади ва текширади, ва жамоа аъзолари, ўз навбатида, лойиҳани тўғри ва ўз вақтида тузатиб, истеъмолчиларнинг талаб ва эҳтиёжларини қондирадиган юқори сифатли маҳсулот / хизматларни яратадилар.

4. 
   Cритиcал Чаин Прожеcт Манагемент (CCПМ) Танқидий (критик)занжир усули буъйича лойиҳаларни бошқариш.
   

Бу лойиҳада танқидий / кечикишлар олдини олиш, танқидий йўлни / иш занжирини аниқлаш, шунингдек ушбу ишлар учун ресурслар захирасини (вақт чегараси) аниқлашга ёрдам беради. Жадваллар қурилганлиги сабабли, ресурслар мавжудлигини ҳисобга олган ҳолда, лойиҳа узоқроқ бўлиши мумкин, аммо асосий воқеаларни бартараф этиш эҳтимоли камайиши мумкин. Танқидий занжирларнинг методологияси асосан лойиҳа учун муҳим бўлган асосий ишларни ва иш муддатларини сақлашни ва лойиҳанинг якуний якунланишини ташкил этиш ҳисобланади. Лойиҳанинг танқидий иши манба ва маъмурий чекловларни ҳисобга олган ҳолда мантиқий йўналишларга боғлиқ; Агар лойиҳа чекланган ресурсларга эга бўлмаса, ҳисобланган кўрсаткичлар ишнинг давомийлигини баҳолаш учун ПЕРТ(Програм эвалуатион анд Ревиеw Течниқуе) пробабилистик ёки эҳтимоллик услубига ўхшаш бўлади. Агар лойиҳа ҳали ҳам чекланган ресурсларга эга бўлса, керак:

• 
  Жадвалдаги жуда муҳим ишларни аниқлаш учун бундай ишлар кўпинча асосий "қизил" занжирга параллел равишда бажарилади, лекин қисқартирилган шартлар билан улар диққат қилинмаса жуда осон танқидга тушиши мумкин.
  
• 
  Ресурс боғланишлари ёрдамида лойиҳанинг танқидий занжири аниқланади.
  

5. 
   Cритиcал Патҳ Метҳод (CПМ) Танқидий (критик) йўл усули.
   

Танқидий йўлнинг усули қурилишда жуда тез-тез қўлланилади ва аниқ йўл билан аниқланган лойиҳа йўлининг мавжудлиги билан тавсифланади, бу йўл лойиҳанинг энг узоқ муддатли иши билан шаклланади. Жуда муҳим йўл бутун лойиҳанинг давомийлигини белгилайди. Энг муҳим вазифаларни идентификатсиялаш / аниқлаш орқали сиз якуний саналар, боғлиқликлар, асосий босқичлар ва якуний натижаларни баҳолашингиз мумкин.
Танқидий йўлда ётадиган ишлар учун саналар бўйича ҳар қандай кечикиши кейинги ишларнинг давомийлигини оширишга олиб келади. Агар керак б ўлса, лойиҳанинг давомийлигини камайтириш "танқид" бўйича иш вақтини қисқартириш учун зарур. Критик йўлни ишлатиб, лойиҳани бошқариш методологияси ҳар куни режаланган ва долзарб кўрсаткичларни (вазият қандай ривожланиши керак ва нималар содир бўлаётганини) солиштириш имконини беради. Услуб бўйича режалаштиришнинг 4 босқичи мавжуд:

• 
  мақсадлар ва чекловлар (лойиҳани бир неча жиҳатдан кўриб чиқиш - вақт, харажат, сифат ва ҳк);
  
• 
  ишларнинг давомийлиги;
  
• 
  тармоқ иш жадвали;
  
• 
  Гантт жадвалини тузиш.
  

6. 
   эвент Чаин Метҳодологй (ЕCМ) Воқеаларни моделлаштириш методологияси.
   

Ушбу лойиҳани бошқариш методологияси потенсиал хавфларни аниқлаш ва аниқлашга ёрдам беради. Монте-Карло усули ва Воқеалар занжири диаграммаси ёрдамида лойиҳани таҳлил қилиш баъзи хатарлар эҳтимоли ва уларнинг бутун лойиҳага таъсирини аниқлашга ёрдам беради. Ташқи ҳодисалар ва лойиҳа иши ўртасидаги алоқаларни кўздан кечириш, режа амалга оширишга имкон қадар яқин режани тузишга ёрдам беради.

7. 
   эхтреме Программинг (ХП) Ҳаддан ташқари дастурлаш.
   

Ушбу лойиҳани бошқариш методологияси қисқа ривожланиш даврларининг
хусусиятларини (имкониятларини) та^минлайди, тез-тез чиқариладиган ва манфаатдор томонлар билан очиқ мулоқотни таъминлайди. Жамоалар ҳамкорлик ва самарадорлик / унумдорлик масалаларини эътиборга олиб, керакли сифатга эришиш учун барча мумкин бўлган кодлардан энг оддийини ёзиб, чарчоқ ва сифатсиз якуний натижалардан қочишади.

8. 
   КАНБАН/ Канбан.
   

Асосий мақсад, вақт ичида ишлаб чиқариш / ишлаб чиқариш муаммоларини
бартараф этиш ва ривожланиш жараёнини тасаввур қилиш учун кенг қамровли иш / ишлаб чиқариш жараёни орқали натижаларнинг аста-секин ва узлуксиз ишлашини таъминлаш. Вақтнинг тугаши, вақт йўқолган жойни тушуниб, жамоа аъзолари ўз фаолиятини янада тезроқ бажаришлари мумкин.

9. 
   ЛЕАН ёки тежамкор ишлаб чиқариш.
   

Вазифа юқори даражадаги қадриятлар яратиш ва кам иш кучи, вақт ва пул билан ишлашнинг юқори сифатини таъминлашдан иборат.
Леан мижозлар қадриятларига эътибор бериб, ишлаб чиқариш жараёнини мунтазам такомиллаштириш орқали тўсиқларни бартараф этиш орқали йўқотишларни камайтиради. Леаннинг ишлатилиши харажатларни қисқартиришга ёрдам беради, ўз вақтида тезкор ишларни амалга оширади, кичик гуруҳлар таркибида сезиларли натижаларга эришади, вазифага инсон ресурсларининг минимал миқдорини жалб қилади.

10. 
    Тежамкор ишлаб чиқариш ва 6 Сигма.
    

Леанc тизимининг самарадорлигини олти сигма билан бирлаштириб, ишлаб чиқариш жараёнини яхшилаш мумкин. Ишлаб чиқариш жараёни қандай амалга оширилганлигини аниқлаб, лойиҳа аъзолари йўқотишларни бартараф этишга ва мижоз учун якуний натижани яратишга (истеъмолчи учун якуний қийматни яратишга) имкон яратади.

11. 
    Принcе (бошқариладиган муҳитдаги лойиҳалар) Прожеcтс ин Cонтроллед энвиронментс (ПРИНCЕ2).
    

Ҳар бир лойиҳанинг ишбилармонлик ҳолатига эга бўлишига ва қиймат яратишига ёрдам беради. Режалаштириш режаси аниқ таърифи билан бошланади: истеъмолчи талаб қиладиган эҳтиёжлар, ҳақиқий имтиёзлар ва аниқ харажатлар сметалари.

12. 
    ПРИСМ (ўрнатилган барқарор / ҳаётиюсуллар билан лойиҳалар).
    

Лойиҳани режалаштиришни экологик барқарорлик чоралари билан бирлаштириш. Энергия истеъмолини ва тарқатиш харажатларини қисқартириш (харажатларни тақсимлаш), бу сизнинг атроф-муҳитга таъсирини камайтиришда.

13. 
    ПБПМ (Проcесс- Басед Прожеcт Манагемент) Жараёнга йўналтирилган лойиҳаларни бошқариш.
    

Ҳар бир лойиҳа компаниянинг топшириғини давом эттиришга йўналтирилишини кафолатлайди. Лойиҳани бошлаш (бошлаш) олдидан тасдиқланган / белгиланган миссияга мувофиқлигини аниқлаш учун лойиҳа режаси таҳлил қилинади. Агар, таҳлил натижаси салбий бўлса, унда барча стратегиялар ва мақсадлар ўзгартирилади. Ҳар бир иш, ташкилотнинг стратегик қарашларига қиймат қўшади. Ушбу лойиҳаларни бошқариш усуллари корхоналарда маъмурий лойиҳаларга ҳам мос келади.

14. 
    СCРУМ.
    

Ҳосилдорлик, консентратсия ва ўзаро таъсирга алоҳида эътиборни қўшган ҳолда, лойиҳа иштирокчилари қисқа вақт ичида юқори сифатли натижа олишлари ва айни пайтда ўзгаришга осонгина мослашишлари мумкин. Жамоа фаолияти максимал самарадорлик учун қисқа масофани босиб ўтишда бажарилади, буларнинг барчаси тезда янгича итератсияларни тезда текшириш ва хатоларни тезда аниқлаш имконини беради.

15. 
    СИХ СИГМА (Олти сигма).
    

Камчиликларни ёки хатоларни камайтириш орқали маҳсулот сифати ва жараёнларини такомиллаштириш. "6 сигма" нинг рейтинги / рейтинги ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг 99,99966 фоизини нуқсонсиз деб ҳисоблайди. Ишлаб чиқариш жараёнини бутунлай текшириб, хатоларнинг пайдо бўлишидан олдин ҳам яхшиланишларни/ такомиллаштиришларни топишингиз мумкин.

16. 
    Wатерфалл Шаршара (оқим усули).
    

Ушбу лойиҳани бошқариш методологияси лойиҳани кетма-кет топшириқларга айлантиришни ўз ичига олади. Мақсадлар ва белгиланган вақтни аниқ белгилаш (белгиланган муддатлар) билан лойиҳа аъзолари топшириқларни белгиланган тартибда бажарадилар, кейинги вазифага ўтишдан олдин ҳар бир вазифани бажарадилар. Батафсил режалаштириш - батафсил жадвални (маълум муддат) ва буджетни англатади.
Лойиҳани бошқаришнинг барча усуллари ўзларига маъқулдир ва ҳар бирининг ўзига хослиги ва камчиликлари бор, лойиҳани бошқариш методологиясини қ ўллаш лойиҳанинг мақсади, тури ва контекстига жуда боғлиқ.

Ўз-ўзини назорат қилиш учун саволлар

1. 
   Профессор Т. Cлоппенборг гуруҳи томонидан олиб борилган тадқиқот натижалари қандай?
   
2. 
   Касбий лойиҳаларни бошқариш бўйича қандай уюшмаларни биласиз?
   
3. 
   Лойиҳа бошқаруви усуллари ХХ асрда қандай ривожланди?
   
4. 
   16 лойиҳани бошқариш методологиясини аниқланг.
   
5. 
   Замонавий лойиҳаларни бошқаришнинг мақсади нима?
   
6. 
   Лойиҳаларни бошқаришнинг замонавий услубларини санаб ўтинг.